|
Nếu trong lúc chuyển dạ, cơn co bóp tử cung tăng quá mức nhưng vẫn không đẩy thai ra được vì đường ra bị cản trở, đoạn dưới của tử cung sẽ mỏng quá mức rồi vỡ. Thai chui ra ngoài tử cung qua chỗ vỡ và nằm trong ổ bụng.
Khi có thai đủ tháng, tử cung bắt đầu có những cơn co bóp nhịp nhàng và tăng dần, làm cho đoạn dưới của tử cung thay đổi mỏng dần, cổ tử cung mở ra để thai xổ ra ngoài. Vì thế, nếu có cản trở trên đường thai ra, đoạn dưới của tử cung sẽ mỏng hết cỡ và vỡ. Tai biến này có tỷ lệ tử vong rất cao với cả mẹ và con.
Các nguyên nhân gây vỡ tử cung:
Do mẹ: Khung chậu của người mẹ bất thường (hẹp, méo, phần mềm vùng hố chậu bị xơ cứng), đẻ nhiều nên tử cung bị mỏng, nhẽo, cung có sẹo mổ cũ do mổ lấy thai, mổ bóc nhân xơ ở tử cung. Những vết sẹo này là chỗ yếu, chỉ cần một cơn co tử cung mạnh là có thể vỡ. Rách đoạn dưới tử cung do can thiệp thủ thuật hoặc do rau bám thấp ở những lần đẻ trước, khối u vùng âm hộ, âm đạo làm cản trở đường ra của thai... cũng có thể gây vỡ tử cung.
Do thai: Thai to quá không thể lọt qua khung chậu được; thai dị dạng, đầu to quá do não úng thủy; hoặc thai nằm trong tử cung theo một tư thế không bình thường như ngôi ngang (thai nằm ngang), ngôi trán, ngôi mặt (cằm thai ở phía xương cùng của người mẹ).
Vỡ tử cung còn có thể do thủ thuật sản khoa như kéo thai, cặp thai, trong những điều kiện không thuận lợi hoặc chỉ định can thiệp không đúng.
Vỡ tử cung thường xảy ra trong thời kỳ chuyển dạ đẻ. Hãn hữu mới có một trường hợp vỡ trước khi chuyển dạ do tử cung dị dạng, hoặc do những vết sẹo mổ thân tử cung lần trước bị nhiễm khuẩn, liền sẹo xấu. Hầu hết các trường hợp vỡ tử cung xảy ra khi cơn co dồn dập, sản phụ đau nhiều. Lúc này, phải can thiệp lấy thai ra ngay.
Nếu đau tăng lên dữ dội rồi giảm ngay thì đó là dấu hiệu báo tử cung đã vỡ. Lúc này cơn co mất hẳn, hình dáng tử cung thay đổi, có thể sờ thấy các phần thai nhi ở ngay dưới thành bụng người mẹ. Mạch máu chỗ vỡ bị đứt làm máu chảy vào trong ổ bụng. Sản phụ bị sốc, mặt nhợt nhạt, thở nông, da nhợt nhạt, vã mồ hôi, chân tay lạnh, mạch nhanh, huyết áp tụt.
Thường sau khi tử cung vỡ, thai chui qua chỗ vỡ vào ổ bụng và sẽ chết. Lúc này, nếu ấn vào vùng bụng ở điểm tương ứng với chỗ vỡ thì sản phụ sẽ đau nhói. Nếu phát hiện tử cung đã vỡ, phải xử trí mổ lấy thai ra và khâu lại chỗ vỡ hoặc cắt tử cung ngay. Nếu để lâu, máu chảy nhiều, sản phụ sẽ tử vong.
Xử trí dọa vỡ và vỡ tử cung phải khẩn cấp và đòi hỏi điều kiện kỹ thuật cao. Nếu tai biến này xảy ra ở tuyến y tế cơ sở thì rất nguy hiểm, vì khi chuyển được lên tuyến trên thì thường đã muộn, sản phụ tử vong ngay trên đường do sốc mất máu. Vì vậy, việc phòng tránh rất quan trọng. Khi phát hiện triệu chứng sắp vỡ, y tế tuyến dưới phải dùng thuốc giảm co bóp tử cung rồi chuyển tuyến thật nhẹ nhàng và nhanh chóng.
Muốn phòng chống vỡ tử cung, phải làm tốt việc quản lý thai nghén. Sản phụ phải tự giác đến khám thai định kỳ ít nhất 3 lần hoặc mỗi tháng một lần (tháng cuối mỗi tuần một lần) để phát hiện trước những nguyên nhân có thể gây vỡ tử cung. Những người có tiền sử đẻ khó hay phải tuyệt đối tuân theo chỉ dẫn của cán bộ y tế, phải đến các cơ sở y tế có trung tâm phẫu thuật để theo dõi và đẻ. Trường hợp có vết mổ đẻ cũ, phải tới nằm viện trước khi chuyển dạ 10 ngày để theo dõi sát sao.
BS Phạm Thị Lan, Sức Khỏe & Đời Sống
|