Để nuôi con khỏe mạnh, thông minh, cha mẹ cần phải trang bị những kiến thức cơ bản về dinh dưỡng.
Trước và trong thai kỳ
Trước khi có thai, người mẹ cần có sức khoẻ tốt, bổ sung đủ các vi chất dinh dưỡng cần thiết, chuẩn bị tinh thần và điều kiện vật chất sinh con. Quan niệm "ăn nhiều, thai to khó đẻ" là không đúng. Khi có thai, người mẹ cần ăn uống nhiều hơn bình thường với nhiều loại thực phẩm từ 4 nhóm (nhóm glucid, protid, lipid, vitamin và khoáng chất) vừa tốt cho mẹ và khỏe cho con.
Trong thời gian có thai, người mẹ nên tăng 10-12kg để sinh con có trọng lượng khoảng 3kg. Khi có thai, nên làm việc vừa phải, hoạt động nhẹ nhàng, không làm việc nặng. Nghỉ ngơi là việc cần thiết cho mẹ và thai nhi, tuy nhiên không nên nghỉ ngơi hoàn toàn vì sẽ khó đẻ. Tập thể dục như đi bộ giúp người mẹ sảng khoái, tuần hoàn lưu thông, giúp người mẹ ăn ngủ tốt. Khám thai ít nhất 3 lần: 3 tháng đầu, 3 tháng giữa, 3 tháng cuối và tiêm phòng 2 mũi uốn ván.
|
Thời kỳ bắt đầu cho bé ăn bổ sung đến khi cai sữa là thời kỳ đe dọa suy dinh dưỡng nhất đối với bé. Ăn bổ sung là quá trình bé từ từ làm quen với thức ăn của gia đình và ngày càng bú mẹ ít hơn, quá trình bé chuyển dần từ thức ăn tinh (sữa) sang thức ăn thô (4 nhóm thực phẩm).
Thời kỳ này bé dễ bị mắc bệnh do nhiễm khuẩn vì 6 tháng đầu, kháng thể từ mẹ truyền sang trong thời kỳ bào thai, từ tháng thứ 6 yếu tố này hoàn toàn do tự cơ thể bé. Vì vậy, bất kỳ một thức ăn bổ sung nào cho bé cũng phải được bảo quản và chế biến vệ sinh sạch sẽ. |
Sau sinh
Sinh con xong, một số người mẹ chờ "sữa xuống" mới cho con bú, vắt sữa đầu bỏ đi, cho con uống nước cam thảo hoặc một số loại nước khác... là hoàn toàn sai lầm. Ngược lại, khi sinh con cần cho bé bú sớm (trong vòng 30 phút đầu tiên). Bú sớm có tác dụng làm cho sữa xuống nhanh, co hồi tử cung, giảm mất máu cho mẹ và bú được sữa non rất tốt cho bé vì sữa non có gía trị dinh dưỡng cao và các kháng thể chống lại bệnh tật. Cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và bú đến 18-24 tháng tuổi.
Ăn dặm sau 6 tháng
Khi tròn 6 tháng, cần cho bé ăn bổ sung những loại thức ăn ngoài sữa mẹ. Không cho bé ăn quá sớm hoặc quá muộn, không cho bé ăn thiếu về số lượng và chất lượng, thiếu vệ sinh vì sẽ dẫn đến suy dinh dưỡng và bệnh tật.
Theo dõi bé khỏe mạnh, phát triển tốt
Một bé khoẻ mạnh, phát triển bình thường khi ăn uống đủ nhu cầu sẽ tăng cân hằng tháng. Việc theo dõi cân bé hằng tháng và chấm trên biểu đồ là biện pháp nhanh nhất để phát hiện sớm bé có suy dinh dưỡng hay không. Nếu 2 tháng liền không tăng cân, người mẹ cần đưa bé đến cơ sở y tế để khám và tư vấn dinh dưỡng.
Cân nặng của bé đủ tháng, khoẻ mạnh, lúc mới sinh trung bình khoảng 3kg. 3 tháng đầu, bé phát triển rất nhanh, tăng cân 1-1,2kg/tháng; 3 tháng tiếp theo tăng cân 500-600g/tháng; 6 tháng tiếp theo chỉ tăng 300-400g/tháng; khi 1 tuổi bé nặng gấp 3 lần lúc mới sinh (khoảng 9-10kg); 2-10 tuổi bé tăng trung bình 2-3kg/năm.
Cân nặng trung bình của bé trên 1 tuổi có thể áp dụng công thức sau:
X = 9kg + 2kg x (N-1) (N là số tuổi của bé).
Bé được chăm sóc và ăn uống đầy đủ, khi bị bệnh cần phải được điều trị kịp thời và triệt để. Nếu không điều trị tốt, bé dễ bị tái phát và dễ bị đe dọa suy dinh dưỡng. Việc cho bé đi tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch cũng là biện pháp tốt để phòng các bệnh nhiễm khuẩn cho bé.
Theo BS. Nguyễn Văn Tiến
SK & ĐS