Một phần rất quan trọng và đầy khó khăn đối với cha mẹ là làm sao để dạy cho con mình có ý thức về bản thân chúng. Có nghĩa là phải dạy cho chúng biết tôn trọng bản thân, phát huy những phẩm chất tốt đẹp, xây dựng tính cách cá nhân và phát triển tài năng.

Ðiều đó dường như là một yêu cầu quá cao so với những người cha, người mẹ suốt ngày phải bận rộn với công việc làm ăn.

Mẹ nên dành nhiều thời gian cho con cái!
Các nhà tâm lý học khuyên rằng để nuôi dạy con trẻ biết yêu thương và sống lạc quan thì cha mẹ phải kiên nhẫn tác động tích cực đến việc hình thành sự tự tin, tính hòa đồng và lòng trắc ẩn nơi con trẻ. Cha mẹ phải hiểu rõ tâm sinh lý của từng đứa trẻ để có cách phù hợp trong việc nuôi dạy con mình. Ví dụ như những đứa bé trai có thể không cần nhiều đến sự chăm sóc tỉ mỉ như các bé gái. Nhưng chúng cần những lời động viên thể hiện sự tin tưởng vào bản thân chúng. Nếu đứa con trai của bạn ghi nhiều bàn thắng trong buổi tranh cúp bóng đá thiếu nhi toàn thành thì những cái choàng vai hay xiết chặt và lắc tay của bố sẽ khích lệ tinh thần của bé rất nhiều. Trong khi đó, nếu đứa con gái của bạn đoạt giải trong cuộc thi "cành cọ non" thì việc được mẹ ôm chặt và hôn lên má sẽ khiến bé sung sướng và hân hoan.

Bé trai và bé gái thường có những nét khác biệt. Và vì thế, cha mẹ phải biết cách bày tỏ sự yêu thương và động viên với từng đứa trẻ, cũng như hiểu những nét khác biệt này để tránh gây bất hòa giữa hai vợ chồng trong việc nuôi dạy con cái.

Ngoài những điều đó ra thì cha mẹ cũng phải quan tâm đến những vấn đề dưới đây vì chúng ảnh hưởng sâu sắc đến việc hình thành và phát triển nhân cách của con trẻ.

Chửi rủa - đó không phải là một giải pháp
Khi con cái không tuân lời, bị điểm kém hay tiếp thu chậm, cha mẹ thường hay chửi mắng chỉ trích con mình thậm tệ. "Con gì lì lợm như trâu"; "Cái đồ gì mà ngu si đần độn"; "Mày cứ thế này thì sau này chả làm được tích sự gì!" Ðó là một cách dạy con rất tiêu cực. Ðứa trẻ không những không khá hơn mà còn tỏ ra sợ sệt, tự ti với bản thân, hoặc "trơ trơ như gỗ đá" với những lời chửi mắng đó. Trong một cuộc khảo sát về cách cư xử của cha mẹ đối với con cái của 85 cặp vợ chồng cho thấy cha mẹ rất hay bực bội và chửi rủa với những đứa trẻ trong độ tuổi từ 10-15. Các nhà xã hội học cho rằng, thay vì quở trách con gái vì nó hay lặp lại những lỗi lầm trong học tập, thì hãy hỏi lý do tại sao bé phạm lỗi. (Có thể lý do bé đưa ra sẽ làm bạn bất ngờ. Ví dụ, con gái bạn sẽ nói rằng nó viết chính tả hay bị sai vì cô giáo của nó người Huế, mỗi khi cô đọc bài, có những từ nó nghe không ra thì làm sao viết đúng cho được!). Khi chúng đã "thú tội" rồi, bạn hãy phân tích cho chúng biết những lỗi lầm như vậy thì sẽ gây ra hậu quả như thế nào. Như vậy, chúng sẽ ý thức được những điều sai, lẽ phải và cách để sửa chữa sai lầm.

Bé Phát, một cậu bé nghịch ngợm và hiếu động, luôn gặp rắc rối ở trường. Vào tuần thứ ba của năm học mới, người cha nhận được giấy của cô giáo mời gặp mặt giáo viên vì con trai của ông lỡ làm "u đầu chảy máu" một bạn học cùng lớp. Khi cha của Phát bước vào lớp học, ông đã nhìn cậu bé với ánh mắt đầy giận dữ, kéo tai cậu bé: "Thằng chó đẻ, cho mày ăn học như vậy đó hả?" cô Dung, chủ nhiệm lớp, đã sững người lại vì những lời thô lỗ vừa được thốt ra từ miệng của một vị phụ huynh. cô chỉ muốn thông báo tình hình sự việc thôi chứ đâu ngờ. Lối hành xử như vậy sẽ khiến cậu bé xấu hổ với bạn bè trong lớp và cảm thấy bị xúc phạm nghiêm trọng.

Khi ở nhà mẹ cũng là cô giáo

Trong trường hợp trên, ngoài những tác động tâm lý xấu đến cậu bé sau này. Cũng chẳng có gì làm lạ nếu mai này có ai đó chép miệng: Tính hung hăng của nó giống hệt thằng cha nó!

Cha mẹ là một tấm gương cho trẻ nhỏ trông vào và đó là một giáo cụ trực quan sinh động nhất. Bạn muốn con mình có những hành vi có văn hóa cũng như những phẩm chất tốt đẹp như tình thương, sự trong sạch, tính chân thật, biết quan tâm và động lòng trắc ẩn đến người khác...thì bạn phải là hình ảnh tốt đẹp để con bạn noi theo. Bạn không thể suốt ngày ra rả lên lớp với con là "phải biết yêu quý ông bà cha mẹ" trong khi bạn đối xử với ông bà của chúng chẳng ra gì.

Dạy trẻ rèn luyện khả năng tự nhận thức và tính tự chủ
Dạy trẻ tính tự chủ nên bắt đầu từ khi trẻ còn nhỏ. Xây dựng tính tự chủ của trẻ tập trung vào hai khía cạnh chính: Chú ý đến những gì đã được dạy dỗ - Trực tiếp thi hành. Lúc còn nhỏ, cha mẹ có thể dỗ con nín khóc bằng sữa, ru con bằng cách đưa võng hay hát hò. Khi con cái lớn hơn, thì cha mẹ phải hướng dẫn con tập đi, chơi trò chơi, đọc những quyển sách nhiều màu sắc, phân biệt những hình dạng khác nhau để phát triển trí não của bé. Khi trẻ trở thành một học sinh, dạy trẻ biết ý thức về khả năng của mình và sự tự tin trở thành một phần quan trọng khác trong việc dạy dỗ con cái của cha mẹ. Yêu con không phải là làm tất cả cho con, chiều chuộng con đến mức phi lý. Ðể sau này chúng biến thành một sợi dây leo yếu ớt, không có khả năng tự xoay sở trong mọi tình huống. Nhất nhất cứ "ba ơi, mẹ ơi, chị ơi....

Muốn dạy con tính tự chủ, đầu tiên bạn hãy hướng dẫn. Bằng lời nói và các tình huống minh họa qua sách báo, tranh ảnh, băng hình. Lúc chúng 3-4 tuổi, dạy trẻ tự đánh răng, rửa mặt, chào hỏi dạ thưa. Lớn hơn nữa, nâng dần tính tự chủ của đứa trẻ ở một mức cao hơn. Ví dụ, bạn hãy đưa ra nhiều tình huống để chúng tự giải quyết. Nếu ba mẹ không có ở nhà thì phải làm gì? Nếu đi học mà bị kẻ xấu bắt nạt thì phải hành động ra sao?

Gần gũi với con cái nhiều hơn
Nhiều ông bố bà mẹ cứ thả lỏng, phó mặc con cái của mình cho vú nuôi hay một người nào đó và biện hộ rằng không có thời gian, hay bận công việc. Họ nghĩ rằng với số tiền mà họ bỏ ra thì người khác có thể làm thay trách nhiệm của họ. Hãy nên nhớ rằng một người giúp việc có văn hóa mới lớp hai, lớp ba thì mỗi ngày chỉ có thể tắm rửa, đưa đón con bạn ngày hai buổi đến trường. Một cô gia sư chỉ có thể đến để ôn bài, hướng dẫn bài mới cho con bạn mỗi buổi hai tiếng thì đâu còn thời gian rảnh để dạy con bạn không được "nói leo" với ông bà, không được chửi thề; cũng không thể nào gần gũi với chúng như cha mẹ được và không phải là người để chúng trút hết thắc mắc, những câu chuyện buồn vui của mình. Trẻ con rất cần có người để giải tỏa tâm tư và định hướng hành động cho chúng. Nếu bạn cứ bỏ mặc, con bạn sẽ dần có những lỗ hổng, nhiễm những thói hư,tật xấu và hư hỏng hồi nào không hay. Dạy con có nề nếp, biết ứng xử trong từng hoàn cảnh, tình huống thì không chiếm quá nhiều thời gian như bạn nghĩ và khi chúng đã có sẵn khuôn khổ thì mọi việc sẽ trở nên dẽ dàng. Bạn nên dành một ít trong quỹ thời gian của mình để trò chuyện với con cái, quan tâm đến chúng nhiều hơn.

( Theo suckhoe360)