|
Gọi là sinh non nếu trẻ ra đời ở tuần thai lễ từ 27 đến 37. Lúc này, bé cân nặng khoảng 1-2,5 kg và nguy cơ tử vong, bệnh tật rất cao. Có nhiều yếu tố gây sinh non như nhiễm khuẩn tiết niệu, nạo hút thai nhiều lần, hút thuốc lá...
Các yếu tố gây đẻ non bao gồm:
- Có tiền sử sẩy thai liên tiếp.
- Hút - nạo phá thai.
- Hở eo cổ tử cung.
- Tử cung dị dạng - khối u tử cung.
- Nhiễm khuẩn đường tiết niệu mà không có biểu hiện lâm sàng.
- Các bệnh gây sốt cao.
- Cao huyết áp, tiền sản giật, sản giật.
- Lao động nặng trong khi có thai; đẻ sớm dưới 18 tuổi và đẻ muộn trên 40 tuổi.
- Đời sống kinh tế thấp; hút thuốc...
- Rau to bất thường, rau tiền đạo, rau bong non, rau nhiễm khuẩn, nhiễm virus như: Rubella, toxoplasmosis, giang mai...
- Đa thai, đa ối, vỡ ối non.
- Quá phát thượng thận bẩm sinh.
- Các phẫu thuật vùng bụng trong khi mang thai.
Tuy nhiên, hơn một nửa trường hợp đẻ non chưa rõ nguyên nhân.
Thai phụ cần nhận biết sớm những dấu hiệu gây đẻ non để được điều trị dự phòng ngay từ đầu: Cứ 10 phút có một cơn co tử cung; cảm giác chuột rút như khi có kinh ở tử cung; đau tức ở vùng thắt lưng thường xuyên hay ngắt quãng; cảm giác có sức ép ở tiểu khung; khí hư âm đạo tăng lên hoặc thay đổi màu (quánh lại, hoặc như nước, có màu hồng). Tất cả sản phụ có nguy cơ cao kèm với tiền sử đẻ non phải được quản lý sớm từ tuần 22-26 để đánh giá và theo dõi ở bệnh viện.
Cách xử trí tùy thuộc vào thời gian sản phụ đến sớm hay muộn. Nếu đến lúc cổ tử cung mới bắt đầu xóa hoặc mở dưới 2 cm thì nên điều trị bảo tồn để kéo dài tuổi thai cho các hệ thống tổ chức của thai được đủ tháng. Thai phụ được cho nằm nghỉ tại giường bệnh viện để tiện theo dõi, dùng thuốc an thần và thuốc làm giãn cơ tử cung như diazepam 10 mg tiêm bắp, 8 giờ một lần; và nếu có thể thì cho uống hoặc tiêm tĩnh mạch terbutaline, salbutamol, ritodrine... Không được dùng các loại thuốc này khi đã vỡ ối, viêm màng ối, sốt chưa rõ nguyên nhân, bệnh tim, rối loạn nhịp tim, nhiễm độc do tuyến giáp, băng huyết trước khi sinh, thai suy hoặc thai chết trong tử cung và khi cổ tử cung đã mở trên 2 cm.
Nếu tuổi thai dưới 35 tuần, để phòng tránh hội chứng suy hô hấp do bệnh màng trong ở trẻ khi sinh ra, cần cho mẹ dùng thuốc glucocorticoid như solumedon 12 mg, 2 lần/ngày tiêm tĩnh mạch, ít nhất cho dùng trước khi sinh 24-48 giờ và không ho kéo dài quá 7 ngày. Với trường hợp có chống chỉ định dùng glucocorticoid cho mẹ, phải dùng thuốc khác thay thế.
Nếu đã xử trí bảo tồn mà không có kết quả nghĩa là có dấu hiệu chuyển dạ thật hoặc đã vỡ ối, phải xử trí tích cực nhằm giảm ngạt thai và đề phòng hội chứng suy hô hấp. Cần theo dõi cuộc chuyển dạ như bình thường, đặc biệt chú ý tới nuôi dưỡng thai qua mẹ bằng truyền dịch, theo dõi tình trạng thai. Có trường hợp phải mổ lấy thai như: thai suy, ngôi ngược, rau tiền đạo; còn phần lớn là để đẻ đường dưới. Khi thai đã sổ thì chờ cho dây rốn ngừng đập mới cắt để tăng thêm cho trẻ một ít phân khối máu.
Cần giữ ấm cho trẻ và cho chế độ dinh dưỡng thích hợp. Nếu trẻ không bú được phải nuôi dưỡng bằng đặt sonde dạ dày hoặc truyền tĩnh mạch.
Để đề phòng, các bà mẹ có tiền sử đẻ non cần biết tự phát hiện sớm các dấu hiệu nguy cơ; chú trọng đến chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi, thoải mái về tinh thần. Nên kiêng giao hợp vì trong tinh dịch có chất prostaglandin có thể gây kích thích chuyển dạ; việc giao hợp cũng sẽ đụng chạm tới cổ tử cung và thành sau âm đạo có thể làm tăng cơn co. Không kích thích 2 đầu vú vì sẽ làm tăng cơn co tử cung. Không nên ngồi hoặc quỳ nhiều làm cho thai dễ tụt xuống cổ tử cung. Nếu sản phụ bị hở eo cổ tử cung, cần khâu lại vào tuần lễ thứ 12-24 của thai kỳ và cắt chỉ trước ngày dự kiến sinh 2 tuần.
BS Nguyễn Kim Dung, Sức Khỏe & Đời Sống
|