Lứa tuổi mầm non là lứa tuổi tràn ngập xúc cảm, phát triển trí tò mò, trí tưởng tượng bay bổng,… khả năng liên tưởng mạnh… vì vậy đây là giai đoạn tối ưu, là “mảnh đất” mầu mỡ nhất để gieo hành vi sáng tạo.


Tại sao chỉ vài mỗi gỗ, vài mẩu vải vụn, những mẩu giấy xé dán, hoặc chỉ là những nét vẽ nguệch ngoạc, bôi/quét màu xanh đỏ trên giấy không rõ hình thù..., vốn rất ít có ý nghĩa, thậm chí hoàn toàn vô bổ với người lớn, nhưng lại thu hút toàn bộ tâm trí bé, chúng chơi rất say sưa. Đó là vì bé được chơi với những ý tưởng của mình. Chính xúc cảm nảy sinh trong quá trình chơi, chứ không phải sản phẩm cuối cùng (bức vẽ đẹp hay không đẹp theo cách nhận xét thường thấy ở người lớn) nuôi dưỡng trí tưởng tượng sáng tạo.

Vậy có những cách nào giúp bé sáng tạo?
Cho bé quan sát một bức tranh, bé có thể kể thành một câu chuyện có tình tiết, có lô gíc, biết đặt tên cho bức tranh vậy là chúng đã sáng tạo ra câu chuyện theo ý tưởng và kinh nghiệm riêng của chúng rồi. Cho bé xem những hình tròn, hình vuông, hình tam giác… rồi để bé vẽ chúng thành những thứ bé thích, ví dụ ông mặt trời, ngôi nhà, cái đầu của con chuột…, vậy là chúng đã sáng tạo. Bé nghĩ ra quy tắc chơi, biết điều chỉnh quy tắc chơi cho phù hợp với tình huống… đó là sáng tạo.

Bé càng được khuyến khích, tự do chơi với ý tưởng của mình càng có nhiều cơ hội để phát triển. Thật ra sự sáng tạo luôn hiện hữu trong hành vi của bé, vấn đề là người lớn có nhìn ra, có cổ vũ, có biết nhiều phương pháp để nuôi dưỡng và kích hoạt kịp thời hay không.

Muốn giúp bé phát triển khả năng tưởng tượng, liên tưởng, sớm hình thành tư duy sáng tạo, thì không thể để bé cứ chơi tự do (để bé tự chơi một mình nhiều khi rất có hại), lại càng không phải là những trò chơi đơn lẻ, ngẫu hứng. Người lớn thường ngạc nhiên, kỳ vọng…trước một hành vi quá thông minh, rất sáng tạo bất ngờ xuất hiện ở bé, rồi lại băn khoăn, thất vọng… vì chờ mãi không thấy những hành vi tương tự xuất hiện, mà thay vào đó là những hành vi không mong đợi như mè nheo, hờn dỗi, ăn vạ…

Thực tế mọi hành vi thông minh, sáng tạo đơn lẻ ở bé sẽ nhanh chóng biến mất nếu không được kịp thời khuyến khích, củng cố. Cả cô giáo lẫn cha /mẹ cần phải để tâm, dày công tìm kiếm các bài tập, tình huống, thiết kế thành trò chơi, tìm cách lôi cuốn bé… giúp bé thực hành đóng vai, chơi say sưa, tập luyện một cách thường xuyên và có hệ thống mới mong sớm giúp bé hình thành tư duy sáng tạo.

Các bậc phụ huynh có thể tham khảo phương pháp phát triển trí sáng tạo cho bé như: kiên trì gieo hành vi tích cực, gặt hái thói quen tốt, gieo thói quen tốt gặt hái tính cách bản lĩnh sáng tạo…

- Chẳng hạn như bài học giúp bé suy luận sáng tạo: Điều gì xảy ra nếu bé không mặc áo ấm đi ra ngoài khi trời lạnh?; Nếu trời mưa thì đường…;
- Sáng tạo trong giải quyết tình huống: Bé sẽ làm gì nếu búp bê bé đang mặc quần áo biết nói "ôi chị làm em đau quá"?
- Sáng tạo từ những câu hỏi tại sao: Tại sao con người lại có 2 mắt 2 tai, nhưng chỉ có một miệng?
- Sáng tạo trong giải quyết tình huống bất thường: Bé sẽ làm gì nếu hàm răng của mình biết nói... "eo ôi tôi chẳng ở lại cùng bạn nữa, bạn chẳng chịu vệ sinh cho tôi gì cả, tôi sẽ đi đây, rồi một buổi sáng thức đậy bé bỗng thấy mình chẳng còn chiếc răng nào cả... ?"
- Sáng tạo thông qua các câu hỏi phản đề/ lập dị: bé hãy nghĩ xem có những tiện ích hay rắc rối nào…nếu con người có thêm một mắt ở phía sau gáy?);
- Kể chuyện sáng tạo...

Để hình thành kỹ năng hợp tác nhóm, trí sáng tạo đa mặt ở bé, phụ huynh có thể tham khảo phương pháp sáng tạo theo nhóm sau:

Chẳng hạn, các bé được yêu cầu cùng bạn vẽ một bức tranh hoặc cùng hoàn thiện một bức vẽ từ những hoạ tiết cho trước, hoặc cùng xé dán/cùng cắt got/ nặn…, hoặc cùng xây dựng một công viên vầng trăng từ những khối gỗ đa màu. Bé được phân theo nhóm, được yêu cầu trao đổi để thống nhất cả nhóm phải làm gì, nhiệm vụ cụ thể của từng người. Sau khi bức tranh hoàn thành, từng bé đặt tên cho bức tranh đó, và giải thích tại sao lại đặt cái tên này, rồi nhóm thảo luận chọn một cái tên thích hợp nhất. Nhóm bé lại được yêu cầu thuyết trình, giới thiệu… hoặc kể thành câu chuyện… cho nhóm kia (trong vai khách thăm quan).

Chính thông qua những hoạt động được thiết kế tích hợp các mục tiêu, bé sẽ học được cách quan sát, phát hiện thế giới, học cách đặt câu hỏi, học cách giải thích, trao đổi nhận xét, trải nghiệm những xúc cảm, tạo dựng sự tự tin, phát triển ngôn ngữ.

Muốn bé sáng tạo, cha mẹ phải học cách sáng tạo cùng bé, phải dành thời gian để chơi cùng bé.

Theo chametainang.net