Jon Scieszka, nguyên là một giáo viên tiểu học, với niềm yêu thích trẻ thơ anh đã cho ra đời cuốn sách viết cho trẻ em, Người đàn ông bốc mùi phô mai (The Stinky Cheese Man), thu hút rất đông độc giả nhỏ tuổi mua đọc và đây cũng là quyển sách bán chạy nhất trên thị trường sách cho thiếu nhi hiện nay. Ngoài ra ông còn nổi danh với một số các sáng tác khác. Năm ngoái, Scieszka đã được vinh danh là Đại sứ Quốc gia Văn học dành cho những người trẻ do Các Thành Viên Thư viện của Quốc Hội trao tặng.

Ông cũng là người sáng lập và ủng hộ không mệt mỏi cho chương trình văn chương Những cậu trai đọc sách, mục tiêu là tạo cho các bé trai làm quen với thói quen đọc sách một cách vui thích. Sau đây là những chia sẻ, trò chuyện cùng vị tác giả này để đúc kết một số các lời khuyên trong việc tạo thói quen đọc ở trẻ.

Các bậc cha mẹ nên làm gì nếu trẻ không thích đọc sách?
Đầu tiên, hãy tạo cho trẻ một môi trường đầy sách - tất cả mọi loại sách. Đừng giới hạn tập trung vào những cuốn sách bạn thích khi còn bé. Với chương trình Những cậu trẻ đọc sách, tôi bắt đầu với những cuộc nghiên cứu, cố gắng đào sâu vào việc tại sao các bé trai thường không thích đọc sách bằng các bé gái, và nó nhanh chóng rõ ràng với tôi về những gì thật sự cần phải làm: các bậc cha mẹ chỉ cần tìm hiểu nhiều hơn về các tên sách mà các bé trai thích.

Hãy để bé tự chọn lựa loại sách mà mình thích. Ảnh: Images

Việc thứ nhì, đó là để cho các bé tha hồ chọn lựa. Nếu các bé đang học lớp ba và muốn đọc các quyển truyện tranh, điều đó hoàn toàn ổn. Và đừng quên sự hài hước. Nhiều cha mẹ nghĩ rằng hài hước là thứ gì đó không có giá trị, rằng trẻ con không nên đọc những truyện như Nhật ký một đứa trẻ yếu ơt chỉ bởi vì nó buồn cười. Trên thực tế nó là một cuốn sách tuyệt vời, và rất có giá trị.

Thứ ba là nên mở rộng khái niệm về sách để bao gồm cả những cuốn truyện tranh, sách truyện bằng hình không lời, các sách nói, tiểu thuyết giả tưởng, và - rất kỳ lạ - cả các truyện phi tiểu thuyết. Mọi người đều cho rằng trẻ em luôn luôn đọc các cuốn phi tiểu thuyết, nhưng ở trường loại sách này được xem là không giá trị. Các thầy cô thường bảo bọn trẻ, "Hãy nhìn vào cuộc chiến tranh dân sự, các máy tỉa hạt hoa và viết bản tường trình về chúng". Nhưng nếu trẻ thích các ngọn núi lửa, những con cá mập hoặc những con bọ nhỏ, ngoài thị trường có rất nhiều sách về đề tài này. Nếu trẻ có sở thích vào một vấn đề nào đó, đây chắc chắn là cách tốt nhất để phát triển niềm yêu thích lâu dài trong việc đọc sách.

Tiêu chuẩn của một câu chuyện để lôi cuốn trẻ là gì?
Một câu chuyện hay là câu chuyện luôn luôn phải gợi được sự hứng thú ở trẻ. Tất cả các cuốn sách hay dành cho thiếu nhi đều cho thấy một sự quan tâm đến khả năng hiểu biết ở trẻ. Trong những năm đầu đi dạy tôi đã nhầm rằng mình nên dạy thật chậm để chắc chắn rằng mọi người có thể hiểu được hết mọi thứ. Nhưng càng dạy tôi càng nhận ra rằng việc truyền giảng kiến thức sẽ thực sự tốt hơn nếu bạn dạy ở tốc độ cao nhất có thể và thực sự thử thách trẻ để tăng khả năng nắm bắt với nhịp độ ấy. Điều đó đã có hiệu quả và cũng làm tôi hiểu được nhiều thứ.

Trong sách của ông, cũng như trong chuyện cổ Grimm, có rất nhiều bạo lực. Có phải ông cho rằng bạo lực lôi cuốn trẻ em?
Cũng giống như trẻ em thường bị cuốn hút vào các con khủng long và xe tải, những vật to và khỏe khủng khiếp. Trẻ con thấy mình rất nhỏ bé trong thế giới này và chúng khao khát được ở vào một ví trí to lớn hơn mạnh mẽ hơn - để chúng có thể như những con khủng long to khỏe "nhai gọn" mọi người. Đó chỉ là một thực tế trong cuộc sống ảnh hưởng đến chúng.

Giả dụ như con tôi phản đối việc tự đọc sách, nhưng lại muốn được đọc cho nghe. Điều này có mang lại giá trị như việc tự đọc không?
Tôi là một tín đồ cuồng nhiệt của việc đọc sách cho trẻ, bởi vì chúng có thể nghe những câu chuyện phức tạp hơn khả năng đọc của chúng. Và đó cũng là cách mà tôi dạy cho các bé lớp 2 và 3 được một thời gian kha khá, thời điểm mà sự khác nhau có thể chú ý được. Các bé lớp 2 chỉ mới bắt đầu tập đọc, nhưng trí óc của chúng - và những gì chúng tiếp thu - thì vượt hơn rất nhiều. Và lắng nghe là một cách để bé định hình được giọng nói, ngữ điệu, tốc độ nói và nhiều thứ tốt tương tự khác. Nhưng điều hữu ích nhất là việc các bậc cha mẹ thể hiện rằng họ quan tâm đến con và biết kiên nhẫn đọc sách cùng với trẻ. Đó là việc to tát, đặc biệt là đối với đàn ông. Thế nên chúng ta cần nhiều các quý ông hơn để làm việc đó.

Ông là một giáo viên tiểu học trong suốt 10 năm qua. Những điều gì ông rút ra được từ những ngày giảng dạy để giúp ông viết nên được những quyển sách khiến hàng triệu em nhỏ tìm đọc?
Tôi nhận thức được rằng trẻ em không chỉ là những người lớn trong hình dáng bé nhỏ. Chúng hoàn toàn là một dạng khác. Chúng là những con người đang trong quá trình được hình thành. Càng dạy, tôi càng nhìn thấy trẻ em như những cái cây đang phát triển hơn là những cái bình cần được nhét cho đầy vào.

Tại sao ông cho rằng các bé trai thường không thích đọc sách hơn các bé gái?
Có hai khía cạnh. Theo sinh học, các bé trai thường phát triển chậm hơn các bé gái. Việc đọc sách cũng giống như một việc nhồi nhét mà chúng ta chưa làm cho thích ứng được với hệ thống nhà trường. Các bé trai thật ra bao giờ cũng phát triển các hệ thống thần kinh chậm hơn các bé gái 1 năm. Nhưng đây chỉ là một nửa của vấn đề. Các phần khác có ảnh hưởng đến chính là những gì thuộc về văn hóa và xã hội - nói cách khác là những người đọc sách cho bé và dạy bé đọc sách.

Có khoảng gần 85% các giáo viên tiểu học là phụ nữ, và với các cán bộ thư viện thì con số này là khoảng 90%. Ngay cả khi ở nhà thì mẹ hầu như lúc nào cũng là người nhận nhiệm vụ đọc kể. Bố có thể đã đọc nhiều ở nơi làm việc rồi nên các bé trai hầu như không thấy đàn ông đọc sách. Các nhân tố kỳ lạ này dường như kết hợp với nhau chống lại việc tìm hiểu và thích đọc sách ở bé trai.

Thông thường, các vị phụ huynh học cách kết nối với con trẻ tốt hơn như thế nào?
Hãy tin vào trẻ. Và thực sự lắng nghe chúng. Nếu chúng bước đến bạn với một quyển sách hoặc lấy một quyển sách ra và bảo: "Hãy đọc cùng con cái này đi!" thì bạn nên làm điều đó. Nếu con trai hay con gái bạn dần có niềm thích thú với các con cá mập thời tiền sử, bạn nên làm mọi thứ có thể để giúp chúng phát triển sở thích đó. Điều này có lợi ở 2 điểm: nó khiến bạn thực hiện việc đọc sách và nó giúp chuyển một thông điệp đến cho con bạn rằng, ý kiến của con có giá trị. Bạn sẽ thấy sự khác nhau!

Vâng, cảm ơn ông về những chia sẻ này.

The Web Trẻ Thơ