Phát triển khả năng nghe nói cho trẻ lứa tuổi mẫu giáo không chỉ giúp trẻ tiếp thu tri thức nhân loại, giúp trẻ biết lắng nghe và thể hiện suy nghĩ, tình cảm của trẻ mà còn chuẩn bị cho việc làm quen với chữ viết và tập đọc ở các bậc học trên.

Vì vậy, ngay trong trường mầm non, cần có những biện phát tích cực nhằm phát triển khả năng nghe - nói của trẻ.
khả năng nghe tốt giúp trẻ hiểu được vấn đề mà người khác đang truyền đạt, khả năng nói tốt giúp trẻ thể hiện được những điều trẻ nghĩ, tình cảm của trẻ và cả ý kiến của trẻ.

1. luyện nghe:
Phát triển khả năng nghe và nói cho trẻ mẫu giáo là hết sức quan trọng. Để nói được tốt, trẻ cần phải được luyện nghe các âm thanh của ngôn ngữ.

Luyện nghe cho trẻ mẫu giáo tùy thuộc vào độ tuổi của trẻ. Có thể cho trẻ:
- Nghe nhiều loại âm thanh khác nhau.
- Nghe nhiều ngữ điệu thể hiện các sắc thái tình cảm khác nhau
- Nghe các giọng nói biểu cảm khác nhau.
luyện nghe cho trẻ có thể thực hiện qua nhiều hoạt động khác nhau nhất là qua trò chơi mà đặc biệt là trò chơi dân gian.

2. Nghe hiểu:
Để luyện khả năng nghe hiểu cho trẻ, chúng ta có thể yêu cầu trẻ thực hiện yêu cầu bằng lời nói của người lớn. Tùy theo độ tuổi mà chúng ta có tể có số lượng yêu cầu phù hợp.

Vd: đối với trẻ 2,3 tuổi có thể yêu cầu trẻ thực hiện từng yêu cầu một: con hãy đi dép vào, con đi rửa tay đi...
đối với trẻ 4-5 tuổi: có thể yêu cầu trẻ thực hiện 2 yêu cầu: con rửa tay rồi ngồi vào bàn ăn cơm, con đi dép vào rồi ra xếp hàng, con dẹp đồ chơi rồi ra phụ mẹ nào....

Trong mọi hoạt động của trẻ, giờ học, giờ ăn, giờ chơi hoặc những lúc bạn cùng chơi với trẻ, chúng ta có thể nói cho trẻ biết tên đồ dùng đồ chơi, công dụng của chúng.
Việc sử dụng các câu hỏi và khuyến khích trẻ nói lên suy nghĩ, hiểu biết của chúng về thế giới xung quanh cũng là một hoạt động phát triển khả năng nghe hiểu của trẻ.

Khi trò chuyện với trẻ tùy theo độ tuổi mà người lớn có thể sử dụng các dạng câu hỏi phù hợp với đặc điểm lứa tuổi và độ khó của câu hỏi: câu hỏi đặc điểm bên ngoài, tên gọi, hình dáng,, câu hỏi về đặc điểm, tính chất, công dụng của sự vật hay câu hỏi về mối quan hệ giữa các sự vật, hiện tượng....Đồng thời động viên, khuyến khích trẻ trả lời bằng các câu đơn và câu phức, sửa sai lỗi sử dụng câu cho trẻ.

Những hoạt động nhằm giúp trẻ nghe, hiểu nghĩa các từ, nghe hiểu nội dung các câu nói trong giao tiếp, bày tỏ nhu cầu bằng các câu phức hợp có thể được thực hiện qua các trò chơi: tìm bạn, tìm đồ vật cho đúng, chọn quà tặng bạn, thi xem ai nói hay, nói đúng....

3. Trò chuyện:
Trò chuyện cũng là một trong những biện pháp giúp phát triển khả năng nghe nói của trẻ. Trò chuyện không chỉ giúp trẻ hiểu ngôn ngữ mà còn tạo điều kiện giúp trẻ thể hiện các suy nghĩ, hiểu biết bằng ngôn ngữ của trẻ.

Trong khi trò chuyện, người lớn có thể cung cấp cho trẻ thêm vốn từ mới, giúp trẻ mở rộng sự hiểu biết về nghĩa của từ. Đồng thời sử dụng ngôn ngữ biểu cảm trong giao tiếp với trẻ mọi lúc, mọi nơi: Tạo cơ hội cho trẻ tiếp xúc với thế giới xung quanh và hướng dẫn trẻ miêu tả lại các sự vật, hiện tượng, hình ảnh trẻ quan sát được bằng lời một cách hình tượng. Người lớn cũng cần khuyến khích trẻ, hướng trẻ đến việc sử dụng ngôn ngữ để thể hiện cảm xúc.

Việc phát triển khả năng nghe, nói của trẻ tốt là chuẩn bị nền tảng cho trẻ bước vào trường tiểu học. Trẻ nghe, hiểu và diễn đạt tốt giúp trẻ tiếp thu tốt kiến thức cũng như thể hiện được ý kiến, suy nghĩ và biểu hiện được trạng thái tình cảm của mình. Vì vậy, việc phát triển khả năng nghe, nói và hình thành ngôn ngữ tích cực cho trẻ không chỉ là việc của trường mầm non mà còn là công việc hàng ngày của các bậc phụ huynh.

Quỳnh Giao. Mamnon.com