Một số phụ huynh lo lắng khả năng học tập của con mình chậm hơn các trẻ cùng lứa tuổi do có thể có những khiếm khuyết về học tập. Bác sĩ Phạm Ngọc Thanh, Bệnh viện Nhi Đồng 1 có một số ý kiến trao đổi.

Thế nào là khiếm khuyết học tập?
 
Trước 5 tuổi, trẻ phát triển nhanh chóng về thể chất, tinh thần và cảm xúc. Trong thời gian này, cha mẹ cần biết xem trẻ có khả năng học tập được không. Có nhiều lý do làm cho trẻ không học được như vấn đề thính lực, ít được kích thích, vấn đề cảm xúc, chậm phát triển tâm thần. Cho dù không tìm ra lý do, trẻ vẫn có thể có khó khăn trong học tập.
 
Trẻ không đạt được khả năng học tập như trẻ có chỉ số thông minh bình thường được gọi là trẻ có khiếm khuyết học tập.
 
Nguyên nhân
 
Vài trẻ được sinh ra trong gia đình có khiếm khuyết học tập. Các trẻ khác có những yếu tố nguy cơ như sau:
 
- Trẻ cân nặng lúc sinh nhẹ hơn 2500g
 
- Người mẹ căng thẳng thần kinh (stress) trước và sau sinh;
 
- Điều trị ung thư máu hoặc ung thư khác;
 
- Nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương (viêm não, viêm màng não)
 
- Chấn thương sọ nặng

Những dấu hiệu nào có thể cảnh báo khiếm khuyết học tập?

Cha mẹ cần lưu ý bất kỳ dấu hiệu cảnh báo dưới đây:

- Chậm phát triển ngôn ngữ: bình thường lúc 2 tuổi rưởi, trẻ có thể nói thành câu.

- Rối loạn lời nói: bình thường lúc 3 tuổi, cha mẹ và người thân phải hiểu được hơn phân nửa điều trẻ nói.

- Rối loạn trong sự phối hợp: trước khi vào lớp lá trường mẫu giáo, trẻ bình thường có thể buột giây giày, cài nút áo, nhảy lò cò với một chân, và cắt giấy.

- Thời gian tập trung ngắn: giữa 3-5 tuổi, trẻ bình thường có thể ngồi yên để nghe đọc một câu truyện (thời gian tập trung tăng dần với tuổi).

Cha mẹ cũng nên lưu ý là mỗi trẻ phát triển theo cách thức và nhịp độ riêng. Những dấu hiệu này không phải lúc nào cũng cảnh báo khiếm khuyết học tập. 

Thời điểm nào tốt nhất để xác định khiếm khuyết học tập ?
 
Nên phát hiện càng sớm càng tốt để có sự quan tâm và điều trị kịp thời.Thực tế trong xã hội Việt Nam hiện nay, khiếm khuyết học tập chưa được phát hiện. Hậu quả là trẻ bị áp lực học tập rất nặng và chịu những hình phạt từ gia đình và nhà trường, vì người lớn nghĩ rằng trẻ lười học nên phải bị trừng phạt. Hậu quả là một số trẻ bị chấn thương tâm lý nặng nề, và cuối cùng phải bỏ học vì không được giáo dục đặc biệt phù hợp với độ phát triển của trẻ.
 
Những biểu hiện tâm lý ở trẻ không được chẩn đoán và điều trị đúng làm trẻ trở thành nóng tính, ấm ức, có nhiều vấn đề cảm xúc. Trẻ tự nghĩ là trẻ ngu đần mặc dù chỉ số thông minh trên mức trung bình. Hành vi hung hăng, bỏ học, hoặc trầm cảm có thể xảy ra. Và vòng lẩn quẩn là trẻ sẽ gặp khó khăn trong việc học đọc, viết và làm toán.
 
Điều trị sớm và giáo dục đặc biệt có thể đưa đến kết quả tốt đối với các trẻ này. Tình thương và sự nâng đỡ của gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các trẻ có khiếm khuyết học tập. Trẻ cần được củng cố sự tự tin vào nội lực bản thân.
 
Ai có thể phát hiện khiếm khuyết học tập?
 
Những người tiếp xúc với trẻ nhiều nhất như cha mẹ, thầy cô nhà trẻ và mẫu giáo có thể phát hiện sớm chứng bệnh này. Bác sĩ nhi khoa và chuyên viên tâm lý có thể làm trắc nghiệm để đánh giá mức độ phát triển của trẻ.
 
Hiện nay, tại Bệnh viện Nhi Đồng 1, các chuyên viên tâm lý sử dụng trắc nghiệm Brunet-Lézine để đánh giá sự phát triển toàn diện (vận động, tư thế, ngôn ngữ, xã hội) của trẻ từ 2 tháng đến 6 tuổi. Ngoài ra, trẻ cần được khám mắt, tai và được đánh giá về âm ngữ.
 
Khiếm khuyết này có thể được chữa lành không?
 
Hiện nay chưa có cách chữa lành khiếm khuyết này. Tuy nhiên sự hợp tác đa ngành có thể giúp trẻ tiến triển. Trẻ có thể học tập để tự lập trong cuộc sống khi trưởng thành.
 
Có nhiều nguồn tin quảng cáo về phương pháp trị liệu như chế độ ăn đặc biệt (loại sữa giúp trí thông minh, sinh tố). Tuy nhiên chưa có chứng cớ khoa học về những phương pháp này.
 
Làm gì để giúp trẻ có khiếm khuyết học tập?
 
Nên phát hiện và điều trị sớm thậm chí trước 3 tuổi. Có nhiều người nổi tiếng như nhà sáng chế Thomas Edison, Phó Tổng Thống Nelson Rockefeller, nhà khoa học Albert Einstein và lực sĩ Bruce Jenner đã từng vượt thắng khiếm khuyết của họ và đạt được mục tiêu lớn lao cho bản thân và xã hội.
 
Trẻ có khiếm khuyết học tập cần có chương trình giáo dục đặc biệt và xử trí y khoa thích hợp. Điều cần thiết nhất là tình thương và sự nâng đỡ của gia đình, cha mẹ, bạn bè.

( Theo WebTreTho )