Những thay đổi về ý nghĩa trong các khái niệm GDMN ở Thụy Điển

( Trích báo cáo của UNESCO về củng cố các dịch vụ chăm sóc GDMN của Chính phủ Thụy Điển 6-2003. – Tài Liệu tham khảo)

QUAN ĐIỂM VỀ GIỚI:
Thụy Điển nói chung đều có quan điểm lấy trẻ làm trung tâm. Ở nước này cho dù là một nước tiến bộ nhật về bình đẳng giới thì phụ nữ vẫn có trách nhiệm đầu tiên cho việc chăm sóc trẻ nhỏ. Hiện có nhiều quan điểm khác nhau ở Thụy Điển về vai trò của mẹ và của bố đối với con.Với người mẹ vẫn đòi hỏi người có trách nhiệm hơn để trở thành một người mẹ tốt, còn với người bố đôi khi chỉ cần đi đón con ở trường về cũng đã được công nhận là một người bố tốt rồi.

QUAN ĐIỂM VỀ THỜI KỲ MẦM NON:
Văn hóa Thụy Điển vốn coi giai đọan MN là thời kỳ vàng của cuộc đời. Các gia đình trung lưu thường tổ chức các kỳ nghỉ năm. Các trường MN và phổ thông đã nỗ lực rất nhiều để khiến cho trẻ có nhiều ảnh hưởng và khuyến khích sự tham gia của trẻ nhiều hơn. Trẻ tự tìm kiếm tri thức của mình. Trên các phương tiện truyền thông, người ta bày tỏ lo ngại rằng trẻ bị trở thành người lớn qúa sớm vì chúng ngày càng hành động và ăn mặc như người lớn.

QUAN ĐIỂM VỀ SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ:
Tâm lý học phát triển chính thống vẫn là quan điểm nổi trội trong các thực tiễn giáo dục. Tuy nhiên, trong khi tâm lý học phát triển cho rằng trẻ nhỏ thì có nhiểu khả năng hơn là chúng ta nghĩ, thì sự hiểu biết của chúng ta lại chuyển sang coi sự phát triển là một họanh động liên tục không có kết thúc. Những phát hiện mới về sinh học và não bộ đã thử thách sự áp đảo của tâm lý học phát triển trong sự hiểu biết về sự phát triển của con người. Việc dạy học đã chuyển từ phương pháp theo nhóm sang tiếp cận cá nhân để giúp quyết định khả năng của từng trẻ và hỗ trợ từng cá nhân trẻ một cách tốt hơn.

QUAN ĐIỂM VỀ HỌC TẬP:
Những người đi tiên phong trong giáo dục MN coi việc học có sự tham gia của tòan bộ cơ thể và tất cả các giác quan. Họ bác bỏ các thuật ngữ như là kiến thức, việc học tập, mà
thích nói về các hình thức sáng tạo bẩm sinh khác nhau mà có sự tham gia của tòan bộ cơ thể trẻ. Sáng tạo về mặt cảm xúc, nhận thức, xã hội và vận động là những kỹ năng bẩm sinh mà cần được phát triển một cách thích hợp. Đó là cần tạo ra một môi trường giống như ở gia đình, cung cấp cho trẻ thức ăn, các phương tiện học sáng tạo và đảm bảo trẻ được chăm sóc về mặt y tế. Sự tự do, chơi và sáng tạo được xem là những phương tiện tự nhiên của việc học và phát triển từ bên trong.

Quan điểm về học tập của trẻ MN trong thập kỷ 20 đã rất khác so với quan điểm truyền thống. Lĩnh vực giáo dục MN đã tạo ra cuộc xung đột giữa sự phát triển tự nhiên với kỷ luật hoặc giữa sự học về mặt cảm xúc, xã hội và nhận thức với việc dạy các kỹ năng và kiến thức ở trường học. Do đó việc đưa GDMN vào hệ thống giáo dục từ năm 1996 có thể được xem như là việc chấm dứt gần một thế kỷ xung đột giữa 2 quan điểm liên quan tới thời kỳ MN, sự phát triển, việc học và giáo dục trẻ.

QUAN ĐIỂM VỀ TRUỜNG MẦM NON:
Trong thập kỷ 90, các dịch vụ chăm sóc và giáo dục MN trở thành sự lựa chọn đầu tiên của những cha mẹ đi làm. Cho trẻ đi học trường MN từ 1 tuổi đã được chấp nhân một cách rộng rãi. Cha mẹ mong đợi phương pháp giáo dục tòan diện bao gồm cả chăm sóc sức khỏe, nuôi dưỡng và giáo dục cho trẻ MN. Ngòai ra, sự chấp nhận trường học MN được coi như là một phần của quá trình học tập suốt đời và nâng cao hiểu biết về giáo dục, không chỉ là kỹ năng đọc, viết hay làm tóan mà còn cả kỹ năng khác nữa. Khái niệm về học tập bắt đầu bao trùm lên tất cả các khía cạnh của cuộc sống, tòan bộ cơ thể và tất cả các giác quan, nó sẽ phù hợp hơn với văn hóa trường MN.

HIỂU VỀ GIÁO DỤC HỌC MẦM NON:
Bản báo cáo của chính phủ về “ Chính sách chăm sóc và giáo dục MN ở Thụy Điển” tổng kết các nguyên tắc cơ bản về giáo dục học MN:

- Học tập và phát triển liên tục trong mối quan hệ chặt chẽ với môi trường xung quanh. Trẻ học trong một thời điểm và với tất cả các giác quan của mình.

- Chơi và các họat động theo chủ điểm. Chơi vô cùng quan trọng với trẻ và là nền tảng cho họat động tại trường MN. Suy nghĩ, tưởng tượng và sáng tạo, ngôn ngữ và sự hợp tác được phát triển. Hoạt động theo chủ điểm sẽ giúp trẻ có nhiều cơ hội hơn để hiểu biết về các mối quan hệ và bối cảnh, tự kiểm tra khái niệm và giả thuyết của mình về thế giới xung quanh.

- Sự liên kết giữa kinh nghiệm trước đó của trẻ với kiến thức trẻ được học. Để học được một cái gì đó mới mẻ, trẻ phải liên hệ nó với cái mà trẻ đã biết, đã có kinh nghiệm và thích thú với nó.

- Tầm quan trọng về mặt giáo dục của sự chăm sóc. Sự chăm sóc có vai trò vô cùng quan trọng đối với sức khỏe của trẻ, vì thế nó là tiền đề cho sự phát triển và việc học của trẻ. Chăm sóc mang ý nghĩa giáo dục vì nó cung cấp kinh nghiệm và kiến thức thông qua những gì trẻ học về bản thân và thế giới xung quanh.

- Phát triển trong nhóm. Họat động tập thể tạo thuận lợi cho việc học và sự phát triển của trẻ. Trẻ cần trải qua những kinh nghiệm như chia sẻ, cùng hợp tác.

Thụy Điển đang trải qua hai phong trào mà ở phần nào đó mâu thuẫn với nhau. Một quá trình hướng tới hệ thống giáo dục có sự kết hợp chặt chẽ và cho tất cả các trẻ ở mọi lứa tuổi với mọi nhu cầu. Quan niệm học tập suốt đời ủng hộ mạnh mẽ cho phong trào này. Phong trào thứ 2 hướng tới việc cung cấp các dịch vụ đa dạng cho các gia đình, hình thức và môi trường thậm chí cả quan điểm giáo dục.

Từ những năm 1960, hệ thống trường học của Thụy Điển và các dịch vụ GDMN đã được tập trung hóa cao độ, đưa ra rất ít họăc hầu như không có sự lựa chọn nào cho mỗi gia đình khác nhau. Bắt đầu từ giữa thập kỷ 80, hệ thống này dần dần trở nên ít tập trung hơn, nó tự do hơn và cho gia đình nhiều sự lựa chọn hơn về nội dung, phương pháp dạy học và địa điểm học tập.

 Các dịch vụ bán công do nhà nước cấp kinh phí nhưng do tư nhân quản lý được cho phép. Lý do của hình thức dịch vụ này ra đời là dựa vào quan điểm làm hợp lý hóa về cân bằng giữa chăm sóc và giáo dục, chia sẻ trách nhiệm giữa chính phủ với chính quyền địa phương và với các cá nhân. Những người quản lý các dịch vụ bán công có đủ quyền tự chủ để triển khai các ý tưởng sáng tạo của mình nhưng vẫn tuân theo các mục tiêu của chương trình theo quy định.

TÓM TẮT NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA QUÁ TRÌNH SÁP NHẬP TẠI THỤY ĐIỂN
- Luật pháp là vô cùng cần thiết để trao cho trẻ em, phụ nữ là những nhóm đối tượng có liên quan khác những quyền lợi nhất định.

- Các chính sách phải chú ý tới sự bình đẳng của phụ nữ, vai trò của việc giáo dục trẻ em với chính sách học tập suốt đời trong khi vẫn duy trì và cải thiện xã hội phúc lợi cho mọi công dân.

- Chăm sóc và giáo dục MN là quyền của mọi trẻ em trong giai đọan học tập nhiều nhất của cuộc đời.

- Các vấn đề có liên quan tới bình đẳng giới trong lực lượng lao động và quyền được nghỉ trong thời gian sinh con phải được đi kèm với các vấn đề của chăm sóc và giáo dục MN.

- Các dịch vụ MN có thể chuyển đổi từ việc tập trung vào chăm sóc sang phương pháp tiếp cận mang tính giáo dục hơn bởi vì chăm sóc có thể được coi là chăm sóc trên quan điểm học tập suốt đời và sự phát triển.

- Có sự chia sẻ trách nhiệm giữa chính phủ trung ương với các chính quyền địa phương do đó mỗi địa phương vẫn có thể phát triển theo con đường phù hợp với điều kiện của địa phương mình và nhu cầu gia đình và trẻ.

- Ở cấp trung ương chỉ nên đóng vai trò giám sát và giúp định hướng triển khai các mục tiêu: học tập suốt đời, quá trình học tập của mỗi cá nhân trẻ và trong nhóm, vai trò của giáo viên, đặc điểm văn hóa sắc tộc…

- Ở cấp địa phương, sự sáp nhập có thể sâu sắc hơn với giáo viên và những cán bộ khác có đủ thời gian để thể hiện những gì mình làm, sự giống nhau trong mối quan hệ với các mục tiêu do chính phủ đặt ra cho giáo viên MN và GDPT. Ở cấp trung ương nên có trách nhiệm nhiều hơn trong việc tạo điều kiện thuận lợi cho cơ hội được chia sẻ quan điểm, ý tưởng, kinh nghiệm và thảo luận về những khó khăn thử thách một cách cụ thể.

- Nên đánh giá kết quả thực hiện của từng địa phương theo các mục tiêu quốc gia.

NHỮNG THÔNG TIN VỀ ỦY BAN GDMN MỚI LUẬT TRƯỜNG HỌC
 Dưa trên những kết quả đánh giá của cơ quan giáo dục quốc gia. Một ủy ban mới về GDMN, luật trường học được thiết lập để làm cân bằng các quy định về trường MN và các trường tiểu học. Những nội dung chính như sau:

- Trường MN nên được coi là một lọai trường học bắt đầu từ thứ 1. Trường MN nên được quy định là trường tự nguyện mà trẻ 4-5 tuổi có thể theo học không mất tiền, 3 tiếng mỗi ngày. Theo luật, trường MN do chính quyền địa phương quản lý. Đây được xem như bước đầu tiên trong quá trình học tập suốt đời. Theo đó, những đổi mới về những thuật ngữ hiện dùng và sẽ được phản ánh một cách hệ thống trong ngôn ngữ luật pháp:
+ Từ trường học dùng chung cho cả trường MN, trường phổ thông và trung tâm họat động.
+ Sử dụng từ dạy và học sinh cho cả trường phổ thông.