Dưới kính hiển vi, trong một mẫu tinh dịch "bình thường" người ta nhận thấy các XY loại Y số lượng có phần đông đúc hơn các XY loại X.

Tuy nhiên, nếu giao hợp nhiều, với nhịp độ cao (mỗi ngày một lần hay nhiều lần), tinh dịch sẽ có chiều giảm bớt số XY loại Y vì chúng mong manh hơn, trong khi vẫn giữ được hàm lượng khá cao XY loại X, mạnh mẽ hơn. Theo nguyên tắc này, người nào muốn có con trai, nên giao hợp thưa đi, để tích trữ một dung lượng tinh dịch cao, dồi dào XY loại Y cao hơn. Trái lại, muốn sinh con gái, thì mặc sức cứ giao hợp nhiều, xác suất vợ sinh con gái sẽ cao.

Khi một cặp vợ chồng hiếm muộn đi khám về khả năng sinh sản, việc đầu tiên là xét về chất lượng tinh trùng qua một xét nghiệm tinh dịch đồ (Spermogramme), phân tích tinh dịch về đặc điểm chính.
- Số lượng tinh trùng/ml tối thiểu phải có 30 triệu (mỗi lần phóng tinh được 2-6ml). Dưới mật độ này kể như không đủ. Có khi do ảnh hưởng của bệnh tật - biến chứng hậu quả của bệnh quai bị, tổn thương đến tinh hoàn, chẳng hạn có tinh dịch nhưng tinh trùng không có. (Azoospermia). Ít quá cũng không thụ thai được.

- Khả năng chuyển động của tinh trùng: Một tinh trùng bình thường gồm có "đầu", phần giữa (sản xuất năng lượng) và đuôi "vẫy" làm tinh trùng tiến được 3 mm/ phút: chất lượng tốt là tối thiểu 1/3 số tinh trùng phải giữ được khả năng di chuyển này 4 giờ sau khi phóng tinh. Tinh trùng "tốt" có thể tồn tại 24 đến 48 tiếng trong âm đạo.

- Tinh trùng không dị dạng: Trong một tinh trùng đồ (spermatocytogramme) tốt là trên 100 tinh trùng tối thiểu phải có 30% có dạng bình thường: Bất bình thường là quá nhỏ, hoặc quái dị có 2 đầu hay 2 đuôi chẳng hạn.

Theo Eva