|
Trẻ sinh non là khi trẻ chào đời trước 37 tuần mang thai của người mẹ. Trẻ sinh non thường có cân nặng dưới 2.500g, nếu trẻ sinh càng non thì cân nặng càng thấp. (Một số trẻ sinh đủ tháng nhưng bị suy dinh dưỡng trong bụng mẹ cũng có thể có cân nặng lúc sinh dưới 2500g).
Với sự tiến bộ của y học, càng ngày càng có nhiều trẻ rất nhẹ cân (dưới 1.500g) và cực nhẹ cân (dưới 1.000g) được cứu sống. Sau khi đã qua giai đoạn nguy hiểm do sinh quá non, trẻ cần được phát hiện và điều trị tiếp những vấn đề dưới đây:
Thiếu máu: Làm trẻ phát triển yếu, bú kém, chậm tăng cân và có thể gây cơn ngưng thở. Cần cho trẻ uống thêm siro sắt khi trẻ được 1,5 tháng tuổi. Cho trẻ uống thêm sirop đa sinh tố và khoáng chất cho đến khi trẻ bú được 1.000ml sữa/ngày hoặc cho đến khi trẻ ăn dặm. Trẻ sinh quá non chỉ nên ăn dặm khi đã được 6 tháng tuổi hoặc khi trẻ được 5kg (để tránh bị sặc khi cho ăn thức ăn đặc).
Cơn ngưng thở: Trẻ sinh non thường bị cơn ngưng thở do não còn non, do nghẽn tắc đường thở trên, ngoài ra còn có thể do trào ngược dạ dày, thực quản, thiếu máu, nhiễm trùng… Cơn ngưng thở nặng có thể làm trẻ tím tái và chậm nhịp tim. Điều trị cơn ngưng thở bằng cách kích thích cho trẻ thở, dùng thuốc (theo toa bác sĩ) trị chứng trào ngược dạ dày, thực quản và thiếu máu. Khi bú trẻ thường phải gắng sức, thở mệt và ngưng thở, nên vắt sữa mẹ ra ly và cho uống bằng muỗng.
Trào ngược dạ dày thực quản: Trẻ sinh non rất dễ bị trào ngược dạ dày, thực quản (ói thường xuyên), gây chậm tăng cân, viêm phổi, có những cơn ngưng thở… Nên đặt trẻ nằm đầu cao trong và sau khi bú ít nhất 1 giờ; Cho trẻ bú nhiều lần, mỗi lần một ít, dùng thuốc chống trào ngược (theo toa bác sĩ để tránh bị ngộ độc thuốc).
Bệnh lý võng mạc ở trẻ sinh non do mạch máu phát triển quá mức làm bong võng mạc: Xảy ra ở trẻ dưới 1.500g hoặc sinh non dưới 28 tuần, gây mù nếu không phát hiện đúng lúc và điều trị kịp thời. Những trẻ này cần được khám mắt lúc được 1 tháng tuổi, nếu có bệnh lý võng mạc nặng sẽ được điều trị bằng laser quang đông ngay để tránh bong võng mạc.
Chậm phát triển tâm thần hoặc bại não: Gần khoảng 85% trẻ có cân nặng lúc sinh dưới 1.500g được cứu sống. 5-15% trong số này bị bại não và 25-50% bị chậm phát triển tâm thần. Trẻ bị nhũn chất trắng quanh não thất hoặc xuất huyết não thì nguy cơ càng cao. Vì vậy, khi trẻ sinh non cần được theo dõi về sự phát triển tâm thần kinh lâu dài và tập vật lý trị liệu hỗ trợ.
Thoát vị bẹn, thoát vị rốn, hẹp da qui đầu và tinh hoàn ẩn. Nếu thoát vị bẹn nghẹt, cần phải phẫu thuật ngay. Thoát vị rốn sẽ tự hết sau 3-5 tuổi. Cần phẫu thuật nếu sau 5 tuổi vẫn còn tồn tại thoát vị rốn. Hẹp da qui đầu sẽ được cắt hoặc nong sau khi trẻ được trên 2,25kg. Khi trẻ được 1 tuổi mà tinh hoàn vẫn chưa xuống bìu, cần được phẫu thuật đưa tinh hoàn xuống bìu để tránh bị ung thư sau này.
Chủng ngừa: Chủng BCG cho trẻ khi trẻ được 33 tuần tuổi chỉnh sau khi sinh (ví dụ nếu trẻ sinh non 28 tuần thì sẽ chủng BCG sau sinh 5 tuần). Chủng ngừa viêm gan siêu vi B khi trẻ được 2kg. Thời điểm này, cơ thể trẻ có thể sinh miễn dịch tốt sau khi được chủng ngừa.
Theo dõi sự phát triển của trẻ, gồm có: theo dõi vòng đầu, cân nặng và chiều dài theo biểu đồ tăng trưởng của trẻ sinh non. Những trẻ nào không bắt kịp sự phát triển sau 8 tháng tuổi thường có tiên lượng xấu hơn. Những trẻ phát triển tốt là những trẻ bắt kịp sự phát triển như trẻ đủ tháng mà không có những rối loạn nặng nề. Trẻ sinh non cần được theo dõi lâu dài bởi bác sĩ gia đình và bác sĩ chuyên về sơ sinh.
Th.S BS. PHẠM THỊ THANH TÂM
(BV. Nhi Đồng I - Sức khoẻ Đời sống)
|