Từ những vụ việc nghiêm trọng vừa qua như "bảo mẫu" hành hạ trẻ em, rồi trẻ vị thành niên bị ép bán dâm mà gia đình không hề hay biết… người ta có thể thấy một thực trạng chung đau lòng: những đứa trẻ dù lớn, dù nhỏ đều không hề có ý thức tự bảo vệ mình trước những nguy cơ tiềm ẩn của cuộc sống. 

Từ lớp 1 đến lớp 12, trẻ được dạy rất nhiều về kiến thức khoa học, về những luật như Luật Hình sự, về cơ chế của các loại máy móc, phản ứng hóa học... nhưng duy chỉ có một điều mà cả nhà trường lẫn gia đình đều không dạy cho trẻ: đó là ý thức phản biện, phản vệ trước những tình huống bất ngờ của cuộc sống.

Trẻ không biết cãi, dẫn đến những học sinh ù lì, chỉ biết nghe, biết học thuộc, biết ghi nhớ làu làu mấy chục quyển sách. Nhưng khi lên đến ĐH, người ta mới thấy những "trẻ" ấy không còn khả năng phản biện, không biết bảo vệ chính kiến và tôn trọng những cái đúng. Những đứa trẻ ấy trở thành những người lớn hèn nhát, không tin tưởng, không dám đấu tranh cho sự tiến bộ. Có lẽ cũng vì thế mà nhiều học giả cho rằng: nước ta chỉ mới có những "người có học" chứ chưa thực sự có tầng lớp trí thức - biết tạo ra những bước ngoặt đổi mới cho xã hội.

Trẻ không được giáo dục phản ứng tự bảo vệ với những tác nhân xấu từ bên ngoài, và thậm chí cả bên trong gia đình. Trẻ cam tâm chịu những trận đòn có khả năng nguy hiểm đến tính mạng từ những bậc cha mẹ thô lỗ, tàn nhẫn. Trẻ chỉ biết gào khóc, van xin khi biết mình có khả năng bị cha mẹ đốt chết, dìm chết...

Trong sự quá tải của một xã hội đang phát triển, cuộc sống của trẻ gặp rất nhiều hiểm nguy khó lường. Bài học nhà trường để đâu mất, sách giáo khoa liệu có ích gì khi trẻ phải trở thành những "người có học" hèn nhát hoặc phải mang thương tật vĩnh viễn do những người lớn tàn bạo?

Đã đến lúc xã hội phải lắng nghe trẻ nói. Và không chỉ đơn thuần là lắng nghe, hãy dạy trẻ hành động để tự bảo vệ mình.

Khải Đơn