Đến mùa đông, cây liễu rụng hết cả tóc. Anh Sơn Dương sống ở triền núi lạnh đen sẫm những hốc đá hút gió cứ hú lên suốt ngày suốt đêm. Rét quá, Sơn Dương về tránh rét ở mỏm đồi thấp trên các xóm dưới thung lũng.
Sơn Dương xuống chơi, cả đám trong sân ra ngấp nghé nhòm. Sơn Dương đẹp rực rỡ, chân lướt nhanh, chạy cuốn như gió reo lóc cóc trên đá. Câu chuyện đường xa lí thú mà Sơn Dương kể lại, các bạn giỏng tai nghe.
Ở nơi xa kia, mặt nước lốm đốm đầy sao. Những con suối thơm như ai rắc hoa xuống...
Chú Dê Bé ấy, cả buổi đứng hếch mặt, mê tơi, ngắm nhìn hai con mắt Sơn Dương lừ lừ biếc xanh như đôi sao hôm cùng mọc một lúc. Dê Bé thích bộ râu giang hồ rất đỗi hiên ngang và Dê Bé thật thèm, thật yêu những cặp móng lúc nào cũng đen nhoáng của anh Sơn Dương.
Dê Bé cao hứng lắm. Vốn tính bộp chộp, Dê Bé nói:
- Chú biết nhiều chuyện xa lạ, được ai cũng quý mến như anh Sơn Dương cũng chẳng khó gì.
Nói thế rồi Dê Bé làm theo ý nghĩ bồng bột ấy. Dê Bé vỗ một chân lên sừng, rồi trịnh trọng:
- Ta cũng là Sơn Dương đây!
Dê Bé ngỡ mình là Sơn Dương! Một cuộc hỏi đáp rộn rã diễn ra giữa cậu ta và các bạn.
- Bộ mã Sơn Dương đen nhánh như lụa thâm cơ mà?
Dê Bé đáp:
- Quần áo tớ sẽ tuyệt trần đen.
Các bạn lại hỏi:
- Móng chân Sơn Dương bóng lắm cơ mà?
Dê Bé đáp:
- Mình sẽ cọ nước suối cho bóng móng, khó gì.
- Còn những chuyện xa lạ anh Sơn Dương vừa kể thì làm thế nào Dê Bé có được?
Nghe câu hỏi ấy, Dê Bé ta be be. Rồi ậm ừ:
- Sẽ có! Sẽ có!
Xung quanh cười nắc nẻ. Chưa ai tin.
Nhưng từ hôm ấy, Dê Bé hì hục tìm cách thành Sơn Dương. Dê Bé xuống vũng bùn, nằm suốt ngày ở đó. Nhịn thở, chỉ hé lên hai mẩu sừng. Để nhuộm bùn cho lông đen muợt!
Cả buổi, Dê Bé ra sức kỳ cổ, quay đầu, quay đuôi, đánh bóng bốn móng chân.
Bộ quần áo và đôi giày thì có thể bắt chước, nhưng những chuyện lí thú nơi xa mà ai cũng mê thì biết lấy đâu, bắt chước thế nào?
Dê Bé nghĩ khó quá. Nhưng rồi cũng nghĩ được.
- Cái này phải hỏi anh Sơn Dương.
Mùa đông năm sau, Sơn Dương lại về sưởi nắng trên những mỏm đồi thấp đầu xóm. Dê Bé lễ phép đến trước mặt anh ấy, nghiêng đôi sừng hủn hoẳn, chào và hỏi:
- Thưa anh, anh thấy tấm áo đen của em giống anh chưa?
Rồi Dê Bé nghiêng mình, lượn qua lại. Sơn Dương mủm mỉm cười:
- Gần giống, em ạ.
Dê Bé phấn khởi rồi thong thả giơ từng chiếc móng:
- Bộ móng em thế nào?
Sơn Dương nói:
- Chịu khó cọ rửa. Còn hơi bắt bụi một tí.
- Em mới đánh bóng hôm qua.
- Nên có thói quen sạch sẽ, ngày nào cũng lau thì tốt.
Dê Bé băn khoăn:
- Em muốn hỏi bộ móng em đã bóng nhoáng bằng móng anh chưa?
Sơn Dương cười:
- Móng anh bóng nhoáng vì suốt ngày rong ruổi trên đường, những ngọn cỏ và những cơn gió đã đánh bóng cho móng anh đấy.
Dê Bé chưa hiểu rõ nghĩa câu nói đó, đã khoái chí, reo lên:
- Thế là anh có ba phần, em đã giống anh được hai. Bây giờ xin anh bảo cho em biết làm thế nào có được những chuyện đường xa kì thú mà ai cũng phải thích?
Sơn Dương thong thả nói:
- Em ạ, khó đấy. Phải trải qua mới có được.
- Em muốn trải qua. Anh giúp em với.
- Em phải đi nhiều.
Dê Bé nhanh nhẹn kêu:
- Em xin đi cùng anh.
Sơn Dương gật đầu.
Một buổi sớm, hai bạn bắt đầu lên đường. Mới ra khỏi đầu xóm, trong con mắt háo hức của Dê Bé, dường như đã nhìn thấy những mặt nước đầy bóng sao, những con suối thơm như ai rắc hoa.
Sơn Dương đứng lại. Dê Bé hỏi:
- Đã xa lạ mấy đâu! Anh đứng lại làm gì?
Dưới kia, nắng sớm đương tỏa sáng rực rỡ tới cả những chiếc chân cột nhà sàn. Bóng xanh lá, bóng vàng nắng lẫn lộn, lao xao như reo. Cái xóm nhỏ mùa đông vừa thức dạy, mở chăn choàng ra trong nắng. Một ngày nắng ấm bắt đầu, khoái biết bao! Nhưng Dê Bé không để ý, vẫn háo hức nhìn đâu xa. Sơn Dương hỏi:
- Dê Bé nghĩ gì?
Dê Bé đáp:
- Anh ạ, cái suối thơm mà chúng ta sắp đi qua.
Sơn Dương nói:
- Dê Bé có nghe dưới đằng kia...
- Gì đấy hả anh?
- Những tiếng động buổi sáng trong xóm.
- Vâng, xóm nhà em đấy mà. Thế thì có gì lạ?

Sơn Dương thong thả nói:
- Những tiếng động buổi sáng. Chú gà te tái từ trong chuồng đi ra. Téc tec tec...đấy đấy đấy... Cả đêm cuồng cẳng, bây giờ các cậu Gà Trống bước đi mới oai, chà chà!
Kìa, mấy bác Gà Mái sụ có việc gì mà tất tả vậy? Xem ra cứ mỗi chỗ mỗi việc. Nhưng Dê Bé nhìn kĩ, chỗ nào cũng tấp nập làm ăn. Gà có tính tốt, thích nhặt sâu ngoài vườn, thật là họ biết cách vừa làm vừa ăn, vừa ăn sáng, vừa dọn vườn. Vả lại, mùa đông tới, chim hét đã về. Cánh nhà gà lại phải nhặt sâu sớm, không có thì bọn chim hét chén trước mất cả. À, mà Dê Bé trông rõ chưa, mấy chú Gà Con đương ngơ ngác. Trông mới ngộ nghĩnh làm sao! Lạ đấy! Thật lạ mất!
Hôm nay mới ra vườn lần đầu tiên mà. Hẳn là mấy chị em mới rời tổ ấp dưới bụng mẹ, tập đi ăn một mình...
Dê Bé cứ rối rít:
- Ờ nhỉ!
Dê Bé nghe. Dê Bé thấy. Những tiếng tuých, tiếng túc, tiếng rích, tiếng hoéc của đàn gà mải nhặt sâu trong khoảng vườn vừa cuốc sắp gieo cải. Sơn Dương nói:
- Hãy biết yêu những cái mình nhìn thấy rồi hẵng thích chuyện đường xa mình chưa trông thấy.
Dê Bé ngẫm câu nói, lấy làm phải.
Từ đấy, khi mùa đông đến, Dê Bé và bọn trẻ trong sân có lắm những chuyện trong xóm kể cho Sơn Dương. Những chuyện lí thú quanh mình mà bấy lâu không để ý không biết, phí hoài quá. Sơn Dương rướn tai chăm chú nghe các bạn kể chuyện kì thú và cảm thấy thích thú, cũng giống như các bạn vừa nghe Sơn Dương kể những chuyện xa lạ.

Tô Hoài