Kẽm là một yếu tố vi lượng quan trọng, tầm quan trọng của nó cũng như sắt . Nếu thiếu kẽm, con người sẽ kém năng động, trẻ em chậm phát triển. Tuy nhiên, vị trí của nó luôn bị đánh giá thấp hơn nhiều so với vai trò của nó.

Tầm quan trọng của kẽm 

Chỉ có 2 - 3g những kẽm có ở hấu hết các loại tế bào và các bộ phận cơ thể, nhiều nhất tại gan, thận, xương, tinh hoàn, da, tóc, móng. Kẽm thẩm thấu vào cơ thể tại phần trên ruột non. Hơn 200 phản ứng sinh hóa trong cơ thể được xác định có lệ thuộc vào chất kẽm

Thiếu kẽm ảnh hưởng tới tất cả những gì liên quan đến các hoạt động nhân đôi của tế bào, sinh sản, tăng trưởng, liền sẹo, miễn dịch…

Kẽm cần thiết cho cấu tạo của hormone sinh dục nam, testosteron. Thiếu hụt kẽm ở đàn ông dẫn đến số lượng tinh trùng giảm, tần suất hoạt động tình dục cũng giảm. Cơ thể mất từ 2 - 5mg kẽm/lần xuất tinh vì vậy có câu nói: “Đàn ông thiếu kẽm, đàn bà thiếu sắt”.

Phụ nữ có thai thiếu kẽm có nguy cơ sinh non tăng gấp 3 lần. Sắt được cung cấp một cách có hệ thống trong thai kỳ sẽ ngăn chặn hấp thu kẽm có thể làm mức độ thiếu kẽm nặng thêm.

Một khía cạnh quan trọng nữa của kẽm là ảnh hưởng lớn tới sự phát triển của trẻ em. Trẻ sẽ nhẹ cân lúc sinh nếu bà mẹ bị thiếu kẽm khi mang thai.

Kẽm còn đóng vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp, cấu trúc, bài tiết nhiều hormone khác: hormone tăng trưởng, insulin, thymulin…

Những nghiên cứu gần đây còn cho thấy vai trò quan trọng của kẽm trong việc ngăn ngừa ung thư cũng như ngăn chặn sự sinh sản của các tế bào bất thường.

Ngoài đặc tính can thiệp vào cấu trúc và hoạt hóa coenzym của nhiều phân tử, kẽm là một chất bảo vệ chống ôxy hóa, nó chống lại tác dụng của một vài loại chất độc, kim loại nặng như cadimi và một số chất ô nhiễm khác.

Thiếu kẽm dễ nhận thấy

Móng dễ gẫy hoặc chậm mọc và có những vết trắng. Da khô là dấu hiệu gián tiếp, gia tăng tính nhiễm trùng.

Trẻ em chậm phát triển, thấp bé nhẹ cân, tóc xơ cứng, màu tóc chuyển dần từ đen sang vàng. Biếng ăn, hay bị viêm niêm mạc miêng, viêm lưỡi bản đồ. Dị thực thức ăn (thích ăn một thứ lạ như đất sét, vôi tường hay cắn móng tay…) giảm khả năng sinh sản (ở nam giới), biến chứng thai sản, giảm khối cơ và loãng xương.

Thực tế, có khoảng 80% trẻ em và gần như toàn bộ phụ nữ tuổi sinh đẻ thiếu kẽm. Những nhóm này có nguy cơ bị thiếu kẽm là trẻ em đang phát triển, phụ nữ có thai, người già, người bị phẫu thuật; bị đái tháo đường, uống nhiều rượu, hút thuốc lá, các bệnh nhân bị đường ruột…

Nguyên tắc điều trị trẻ thiếu kẽm:

- Loại bỏ nguyên nhân: Khi nghĩ đến khả năng thiếu kẽm thì nên làm xét nghiệm: kẽm huyết thanh, phosphatase kiềm, kẽm tóc, kẽm nước tiểu.

- Điều chỉnh chế độ ăn: Kẽm có trong ngũ cốc, rau khô và hạt có dầu nhưng cũng khó hấp thu như sắt (chỉ hấp thụ được 20 – 30%). Các thực phẩm giàu kẽm nhất: hàu, gan, sò, thịt đỏ, trứng.

- Bổ sung kẽm: thời gian bổ sung là 2 – 3 tháng, căn cứ theo trọng lượng cơ thể:

0,5 – 1,5mg kẽm nguyên tố (2,5 – 7,5mg sulphat kẽm hay 3,5 – 10,5gluconat kẽm)/kg cân nặng. Uống sau 30 phút là thích hợp nhất.