Nhiều phụ huynh cảm thấy bối rối khi thấy con mình cần được đút ăn khi ở nhà, nhưng lại có thể tự ăn khi ở trường mẫu giáo. Điều này đặt ra câu hỏi tại sao trẻ lại có hành vi khác nhau trong hai môi trường.

Theo các chuyên gia giáo dục mầm non, đây không phải là sự ngẫu nhiên mà có nguyên nhân sâu xa liên quan đến yếu tố tâm lý và môi trường giáo dục.

Sự khác biệt giữa môi trường gia đình và nhà trường

Tính tự lập trong ăn uống của trẻ không chỉ phụ thuộc vào môi trường mà còn liên quan đến cách giáo dục và hỗ trợ của gia đình. (Ảnh minh họa)

Môi trường gia đình và nhà trường có những khác biệt rõ ràng. Ở nhà, trẻ luôn được cha mẹ chăm sóc và quan tâm đến từng chi tiết nhỏ, từ việc đút ăn, dỗ dành đến việc sẵn sàng hỗ trợ trẻ bất cứ lúc nào. Thói quen này vô tình khiến trẻ cảm thấy "thoải mái" và có xu hướng phụ thuộc vào người lớn trong các hoạt động sinh hoạt hàng ngày, trong đó có việc ăn uống. Ngược lại, khi ở trường, trẻ được tham gia vào một môi trường có kỷ luật và tính độc lập cao. Giáo viên thường khuyến khích trẻ tự ăn và tự lập trong mọi hoạt động, nhằm phát triển khả năng tự chủ của trẻ. Khi không có cha mẹ bên cạnh, trẻ buộc phải tự lập và thích nghi với môi trường xung quanh.

Tâm lý mong muốn "được lớn" của trẻ khi ở trường

Trẻ em ở độ tuổi mẫu giáo thường có xu hướng muốn chứng tỏ mình "lớn" và không muốn bị so sánh với những em bé khác. Ở trường, trẻ được quan sát và cạnh tranh với các bạn đồng trang lứa, điều này kích thích trẻ thể hiện khả năng tự lập và nỗ lực tự ăn để không bị coi là "bé con" trước bạn bè. Sự động viên và khen ngợi từ cô giáo cũng là một yếu tố quan trọng, giúp trẻ cảm thấy tự hào và muốn tự ăn.

(Ảnh minh họa)

Bên cạnh đó, nhà trường thường tạo không khí ăn uống vui vẻ và khuyến khích trẻ ăn theo cách vui nhộn, làm tăng sự hào hứng của trẻ đối với bữa ăn. Các giáo viên mầm non có nhiều kinh nghiệm trong việc hướng dẫn trẻ ăn và xử lý các tình huống từ chối ăn, từ đó giúp trẻ thoải mái và vui vẻ trong giờ ăn.

Dấu hiệu cảnh báo khi trẻ có thể đang gặp vấn đề tâm lý

Trong một góc nhìn khác, các chuyên gia về tâm lý cũng nhấn mạnh rằng việc trẻ từ chối ăn hoặc ăn uống thụ động có thể là dấu hiệu của những vấn đề tâm lý, chẳng hạn như trầm cảm. Trẻ em mắc trầm cảm thường có các biểu hiện rất khác so với trẻ khỏe mạnh. Những đứa trẻ khỏe mạnh thường rất hào hứng với bữa ăn, thậm chí chưa đến giờ ăn đã thấy đói và mong chờ đồ ăn ngon. Ngược lại, trẻ có triệu chứng trầm cảm lại thường ăn qua loa, không hứng thú với bất kỳ món ăn nào, và không thể tự chọn món mình thích khi được hỏi.

Một số dấu hiệu khác có thể thấy ở trẻ gặp vấn đề tâm lý bao gồm: không có hứng thú với bữa ăn, thường xuyên nói không muốn ăn, ăn vài miếng đã nói no. Các em cũng dễ có xu hướng cảm thấy ăn uống là một gánh nặng thay vì niềm vui. Thể trạng của các em thường gầy yếu, da tái nhợt, và trọng lượng cơ thể sụt giảm rõ rệt. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn là dấu hiệu đáng lo ngại, cần được cha mẹ chú ý để kịp thời đưa trẻ đi khám và điều trị.

Lời khuyên cho phụ huynh

(Ảnh minh họa)

Nếu trẻ có xu hướng phụ thuộc vào việc đút ăn khi ở nhà, cha mẹ có thể bắt đầu rèn luyện cho con khả năng tự lập từng chút một. Khuyến khích trẻ tự cầm thìa, tự xúc ăn và khen ngợi khi trẻ có tiến bộ sẽ giúp trẻ dần hình thành thói quen tự ăn. Thay vì ép buộc, hãy tạo không gian ăn uống vui vẻ, sử dụng các câu chuyện và trò chơi để trẻ hào hứng với việc ăn uống.

Nếu nhận thấy các dấu hiệu bất thường như trẻ không còn hứng thú với bữa ăn, ăn ít hơn hoặc liên tục từ chối đồ ăn, cha mẹ nên quan sát kỹ hơn và cân nhắc tìm đến sự giúp đỡ của các chuyên gia tâm lý nhi khoa. Bởi đôi khi, những thay đổi trong thói quen ăn uống là biểu hiện của các vấn đề tâm lý sâu xa mà trẻ chưa biết cách biểu đạt.

Tính tự lập trong ăn uống của trẻ không chỉ phụ thuộc vào môi trường mà còn liên quan đến cách giáo dục và hỗ trợ của gia đình. Cha mẹ có thể tạo điều kiện để trẻ tự ăn tại nhà, giúp trẻ phát triển tính tự lập và tự tin hơn trong mọi hoạt động. Quan tâm đến từng thay đổi nhỏ của trẻ cũng là cách để phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường về tâm lý, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời.

Hạ Tú (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)