Sốt co giật có thể nói là nỗi ám ảnh của nhiều ông bố bà mẹ. Nhiều phụ huynh chưa từng trải tình huống này cảm thấy vô cùng lo lắng căng thẳng khi nghĩ đến cách xử trí thích hợp.

Vì sao trẻ sốt co giật?
Sốt co giật (febrile seizure hay febrile convulsion) là tình trạng bệnh đặc thù ở trẻ em, thường gặp ở lứa tuổi 6 tháng - 5 hay 6 tuổi. Cho đến nay, hầu như chưa nghiên cứu nào tìm ra nguyên nhân tại sao trẻ lại bị co giật khi sốt như vậy. Tác nhân gây co giật được cho là do một loại chất hóa học trong cơ thể tiết ra hơn là do bản thân nhiệt độ của cơn sốt gây nên.

Trong lứa tuổi trên, chỉ có khoảng 3-4% trẻ sốt bị co giật, có nghĩa là 96-97% (đa số) trẻ bị sốt sẽ không bị co giật. Tình trạng sốt co giật thường xảy ra ở trẻ có gia đình có tiền căn đã có những người bị co giật khi sốt như vậy lúc nhỏ.

Sốt co giật hầu như không nguy hiểm và không để lại di chứng gì về thần kinh sau này. Một nghiên cứu cho thấy, những trẻ bị sốt co giật từ nhỏ thì sau này vẫn thông minh, học giỏi, trí nhớ tốt, hành vi cư xử bình thường như những trẻ không bị sốt co giật (nếu không nói là giỏi hơn!).

Việc uống thuốc hạ sốt có ngừa được sốt co giật không?
Về mặt lý thuyết (hay lý luận) thì uống hạ sốt sớm sẽ giảm sốt và (hy vọng) giảm nguy cơ bị co giật do sốt. Tuy nhiên, vì sốt co giật thường xảy ra ở ngay cơn sốt đầu tiên của đợt bệnh và khi nhiệt độ tăng cao đột ngột (trước đó hoàn toàn không biết được bé sẽ bị sốt), nên hầu như cha mẹ không bao giờ kịp cho bé uống thuốc hạ sốt. Và nếu có cho bé uống thì phải mất 20 phút sau hy vọng cơn sốt mới hạ, trong thời gian đó bé đã bị co giật rồi.

Đã có nghiên cứu về việc cho uống thuốc hạ sốt để phòng ngừa co giật do sốt này. Và kết quả là chưa có nghiên cứu nào rút ra được bằng chứng về việc uống thuốc hạ sốt sẽ ngừa được co giật do sốt.

Thuốc giảm sốt không có tác dụng phòng ngừa sốt co giật. Ảnh: Getty images

Khi trẻ bị co giật do sốt, người nhà phải làm gì?
Thông thường, đa số trường hợp co giật do sốt sẽ tự chấm dứt sau vài phút, nên đa số không cần phải tiêm thuốc chống co giật. Điều quan trọng nhất là người chăm sóc trẻ phải giữ cho đường thở của bé được thông thoáng bằng cách cho bé nằm nghiêng người sang 1 bên và đầu hơi thấp xuống để đàm nhớt chảy ra. Không được nhét bất cứ cái gì vào miệng bé. Nhiều người lo sợ bé sẽ cắn vào lưỡi khi co giật. Điều này hầu như hiếm khi xảy ra, bởi ngay trước khi bị co giật, hiếm có bé nào để lưỡi của mình giữa hai hàm răng. Và khi bé co giật, trẻ đã nghiến chặt hai hàm răng lại trước khi đưa lưỡi ra nên rất ít khả năng bị cắn phải lưỡi.

Trong đời làm bác sĩ tại khoa cấp cứu của tôi, quả thật chưa bao giờ tôi gặp bé nào bị co giật mà cắn lưỡi, mà chỉ toàn gặp những trường hợp bé cắn rách hay đứt tay người nào nhét tay vào miệng bé, hoặc gặp những trường hợp người lớn cố gắng nạy răng bé ra làm chảy máu nướu hay gãy răng của chúng.

Sai lầm khác hay gặp là người lớn vắt chanh hay sả vào miệng đứa bé đang co giật. Vì khi bé ngưng co giật bé có thể sẽ nuốt vào làm sặc hạt chanh hay dị vật vào đường thở, làm bé bị nghẹt thở (đã có trường hợp để lại di chứng não do bị thiếu oxy não do nghẹt thở như vậy). Xin khẳng định rằng việc vắt chanh hay sả vào miệng, hay cạo gió hay... gì gì nữa thì cũng không làm cho bé ngưng co giật, mà sau vài phút thì hầu hết cơn co giật sẽ tự chấm dứt.

Khi bé ngưng co giật và bắt đầu tỉnh lại, người nhà có thể cho bé uống thuốc hạ sốt (paracetamol hay ibuprofen). Ngày xưa, thường người ta khuyên nên lau mát người bằng nước ấm khi bé bị sốt co giật, nhưng hiện nay người ta không nghĩ rằng động tác này giúp ích gì nên cũng không khuyến cáo nữa.

Bác sĩ Nguyễn Trí Đoàn - nguyên Phó Trưởng Khoa Cấp cứu bệnh viện Nhi đồng 2, TP.HCM.
Theo WTT