Ai cũng biết người phụ nữ khi mang thai cần bổ sung nhiều dưỡng chất, nhưng chế độ nhưng thế nào là hợp lý và đầy đủ?

Trong quá trình mang thai nên phân biệt làm 2 thời kỳ về mặt dinh dưỡng: 4 tháng đầu và 5 tháng cuối.

Trong 4 tháng đầu, nên ăn uống ra làm sao?

Người ta ước tính tổng số phí tổn về năng lượng của quá trình thai nghén bằng 55.000 calo. Tuy nhiên, trong 3 tháng đầu có vấn đề cấn thai, ốm nghén, ảnh hưởng đến sức ăn tự nhiên: nên tăng cân bình thường chỉ vào khoảng 1kg, nghĩa là không xê xích bao nhiêu, so với lúc bình thường. Chỉ cần uống thêm khoảng 1 ly sữa mỗi ngày, uống 1 viên đa sinh tố là đủ.

Cần nhấn mạnh không nên quá tẩm bổ một khi biết mình đã đậu thai. Lúc này mới là lúc "kiêng cữ" theo tinh thần "1 điều nhịn là 9 điều lành".

Trong 5 tháng cuối

Một khi qua được 4 tháng – đi siêu âm đã có thể biết được sẽ sinh con trai hay con gái – lúc này bà mẹ ăn được tốt và cần ăn thêm. So với các bữa ăn "bình thường" người ta khuyến cáo nên ăn thêm 300 calo mỗi ngày trong 5 tháng cuối.

Vì chất xám và chất trắng của não có tới 50-60% lipid, một phân lượng có ý nghĩa từ những acid béo thiết yếu - các acid linoleic và linolenic – nên trong thời gian bộ não bào thai phát triển, chế độ ăn của người mẹ phải cung ứng đầy đủ acid béo thiết yếu.

Về các chất vi lượng, nên chú ý chất sắt, vôi (calci), magiê, kẽm, vitamin B, acid folic, vitamin C, E, D và beta-caroten. Để giải quyết vấn đề, có hai cách:

• Ăn uống đủ mọi thứ thức ăn trong tháp dinh dưỡng, mỗi thứ một chút theo khẩu phần mẫu.
• Ăn uống "ít quan tâm và có phần thiếu thức ăn tươi" thì nên uống thêm mỗi ngày một viên đa sinh tố gồm những vi chất bổ sung sẽ giúp các bà mẹ yên tâm về sức khỏe bản thân cũng như cho đứa con sắp chào đời.

Ăn gì lợi sữa sau sinh?

Trên tinh thần bảo đảm dinh dưỡng tốt mà vẫn giữ bản sắc Việt Nam, có thể duy trì những tập quán cổ truyền tốt như: thoa nghệ (để thay da, "như trứng gà bóc"), ăn trứng gà luộc (hay trứng vịt cũng được), thịt heo, giò heo hầm đậu phộng, đu đủ xanh; uống nước lá bồ bồ.

Sữa mẹ là một thức ăn lỏng hoàn hảo đối với trẻ trong 6 tháng đầu. Lỏng có nghĩa là giàu nước (bà mẹ rất nên ăn canh, súp, cháo để có đủ nước tạo ra nhiều sữa. Ngoài ra, cũng nên ăn thường xuyên:

• Mè (vừng) rất giàu acid béo thiết yếu, bổ ích cho não bộ đứa trẻ.
• Mướp, rau đay nấu canh hơi nhớt, rất dễ nuốt và lợi sữa vì mang lại nhiều nước.
• Rau má cũng mát, ăn thêm dưới dạng rau tươi, nước ép rau tươi hay nấu canh đều được.
• Dùng ích mẫu, nhân trần là những cây có thể làm thuốc sắc hay pha nước uống (từ 6-12gr/ngày)
• Vảy tê tê (tê tê là một sinh vật hiện nay khá quí hiếm, có vảy, có tuyến sữa nhưng lại không có vú nên không bao giờ bị tắc tuyến sữa) có thể giúp một số bà mẹ bị tắc tia sữa.
• Uống thêm vi tảo xoắn, xanh Spirulina đã được GS. Nguyễn Thị Ngọc Phượng chứng minh trên 15 năm nay là có tác dụng lợi sữa, tăng rõ rệt hoạt lực và kích thước bầu vú của các bà mẹ sau sanh. Một số dược phòng có đưa ra thị trường dưới dạng viên nén, viên nang 400 mg/viên (dưới tên biệt dược như Lactogyl, Linavina). Có thể uống 1-3 viên/lần x 3 lần/ngày cùng với bữa ăn – uống được dài ngày không có tác dụng phụ bất lợi, coi như thuốc bổ tốt cho cả mẹ lẫn con trong thời gian này.

BS. Nguyễn Lân Đính