Dinh dưỡng đầu đời đóng vai trò quan trọng, ảnh hưởng đến sự hình thành các xu hướng miễn dịch của trẻ. Chế độ ăn hợp lý có thể giúp bé phòng ngừa dị ứng.

Tỷ lệ dị ứng ngày càng tăng, xuất hiện ở mọi lứa tuổi, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Cứ 4 trẻ lại có một trẻ bị dị ứng vì hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh. Trẻ dễ mẫn cảm với những tác nhân vô hại trong môi trường như các loại đạm thực phẩm.

Trẻ sinh ra trong những gia đình có tiền sử dị ứng có nguy cơ cao mắc bệnh. Với trường hợp này, bố mẹ nên chủ động phòng ngừa cho bé. Nếu cha hoặc mẹ bị dị ứng thì 30 - 40% con có khả năng dị ứng. Con số này tăng lên 50 - 80% nếu cả hai cha mẹ đều bị.Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là nếu cha mẹ không dị ứng thì con không bao giờ dị ứng bởi 15% trẻ vẫn có nguy cơ ngay cả khi trong gia đình không ai có tiền sử mắc bệnh này.

Với những trẻ dễ bị dị ứng, các bà mẹ đang cho con bú nên hạn chế tiêu thụ thực phẩm lạ để tránh gây mẫn cảm cho bé. Hải sản, tôm, cá, sữa bò, trứng, lạc, đậu nành, đào, cam quýt... là những thực phẩm dễ gây dị ứng. Ngay sau khi sinh, trẻ nên được bú mẹ sớm và duy trì ít nhất trong 6 tháng đầu. Nhiều nghiên cứu chứng minh rằng dị ứng từ đường tiêu hóa ở trẻ nhỏ dễ xảy ra nếu bé không được bú mẹ trong những tháng đầu đời.

Nếu vì lý do nào đó mà trẻ không được bú mẹ hoặc cần bổ sung thêm sữa công thức, bạn nên chọn loại có đạm thủy phân một phần để giúp giảm nguy cơ dị ứng (công thức H.A - hypoallergenic). Đạm được thủy phân bằng cách tháo xoắn, cắt nhỏ do đó có tác dụng giảm dị ứng (tùy mức độ thủy phân và cắt nhỏ chất đạm mà được gọi là công thức thủy phân một phần hay toàn phần).

Theo nghiên cứu Gini (German Infant Nutritional Invention Study) của Chính phủ Đức năm 2003, công thức HA có thể làm giảm 50% dị ứng ở những trẻ nhóm nguy cơ cao so với trẻ được nuôi bằng sữa công thức truyền thống khác. Công thức đạm thủy phân một phần có mùi vị dễ uống so với đạm thủy phân hoàn toàn và giúp trẻ dung nạp với thức ăn sau này.

Ngoài ra, sữa công thức HA còn được bổ sung probiotics và đã được chứng minh là một trong những phương pháp phòng ngừa dị ứng và nhiễm trùng theo nghiên cứu PandA về "Vai trò của những chủng probiotic chọn lọc lên sự phát triển của Eczema" năm 2009.

Sữa đạm thủy phân toàn phần (Extensively hydrolysed formula (EHF) dùng men thủy phân hầu hết các đạm trong sữa bò. Công thức thủy phân toàn phần chứa những peptide có trọng lượng phân tử dưới 3.000 daltons, có tính sinh dị ứng thấp. Việc dùng sữa công thức thủy phân toàn phần làm giảm nhẹ triệu chứng ở hơn 90% bệnh nhân dị ứng sữa bò. Tuy nhiên sữa này có vị đắng và giá cao.

Thông thường, nếu trẻ dị ứng với sữa bò, mọi người hay nghĩ đến chuyển sang sữa đậu nành. Thực tế không hoàn toàn đúng vì sữa đậu nành cũng có nguy cơ gây dị ứng. Cứ 10 trẻ dị ứng với sữa bò thì 4 trẻ cũng dị ứng chéo với sữa đậu nành, nên việc chuyển sang sữa có nguồn gốc từ đậu nành ở những bé này không có tác dụng.

Ngoài ra, bạn nên tập cho trẻ từ 4 đến 6 tháng tuổi ăn dặm vì ở độ tuổi này hệ tiêu hóa của trẻ đã tương đối hoàn chỉnh, sẵn sàng tiếp nhận các dạng thức ăn mới ngoài sữa. Trẻ từ 6 tháng tuổi có thể cho ăn dặm thật sự.

Trước đây, các thực phẩm như trứng, lạc, hải sản... thường được cảnh báo không dành cho trẻ dưới 3 tuổi để tránh nguy cơ bị dị ứng. Tuy nhiên, gần đây, Viện Nhi khoa Mỹ khuyến cáo nếu gia đình không có tiền sử dị ứng thức ăn, sau một tuổi, cha mẹ có thể cho con ăn những loại thức ăn trên.

Tóm lại, bạn có thể chủ động phòng ngừa dị ứng cho trẻ sớm bằng cách nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ ít nhất trong 6 tháng đầu đời. Trong trường hợp không đủ sữa mẹ thì sữa công thức với đạm thủy phân một phần và có bổ sung probiotics Bifidus BL sẽ có tác dụng phòng ngừa dị ứng cho những trẻ có nguy cơ cao.

Theo T.S Lê Minh Hương
Trưởng khoa Miễn dịch - Dị ứng, Bệnh viện Nhi TW
VnExpress