Để giúp học sinh vượt qua chương trình học văn hóa quá nặng nề, hầu hết các trường đã "ưu tiên" thời gian để các em "gạo" bài. Về nhà, phụ huynh cũng "ưu tiên" thời gian để nhồi thêm kiến thức cho con em.

Hậu quả, sau một thời gian dài phụ huynh mới giật mình thấy con em mình quá thiếu kỹ năng sống. Vậy là phải tìm chỗ cho con học làm người!

Các nữ chiến sĩ nhí của tiểu đội 8 - Học kỳ quân đội dành cho thiếu nhi (6/2010) - Ảnh: P.Huy

Bỏ tiền triệu để con biết... gấp chăn màn
Đầu tháng sáu vừa qua, 450 chiến sĩ đầu tiên của học kỳ quân đội (HKQĐ) năm 2010 đến từ 16 tỉnh, thành làm lễ ra quân khóa sơ cấp, gồm hai lớp: lớp bộ binh tại TP.HCM và lớp hải quân tổ chức tại Phú Quốc (Kiên Giang). Phụ huynh học sinh (PHHS) mong mỏi môi trường mang tính kỷ luật của quân đội sẽ giúp con em họ biết "vượt lên chính mình", học cách yêu thương và chia sẻ trong cuộc sống. Bà ngoại của một "chiến sĩ" chống gậy lọ mọ đến trung tâm xúc động nói: Hồi trước, sáng nào "thằng cháu cưng" cũng 9g-10g mới ngủ dậy, chẳng những không biết xếp mùng mền mà còn vứt đồ đạc lung tung, vì biết đã có bà ngoại theo sau dọn dẹp. Bữa nào cháu nhõng nhẽo giận hờn thì bà phải năn nỉ... cháu ăn cơm. Nhưng, qua khóa HKQĐ ngắn ngủi, cháu đã biết tự lập, biết lấy thức ăn mời ông bà, ba mẹ, biết giặt quần áo của mình, biết pha sữa cho em... những điều bình thường mà trước đây cháu chẳng chịu "đụng tay đụng chân".

Anh Tuấn Anh, Q.5 nói: thằng con của tui nào giờ chỉ có nhiệm vụ chính là học và chơi, vì ăn cơm có người dọn sẵn, quần áo đã có máy giặt, nhưng sau 10 ngày tham gia HKQĐ cháu đã biết quét nhà, gấp chăn màn rất đẹp. Bỏ mấy triệu đồng cho con đi học thấy cũng đáng. Chưa dám mong con em mình bản lĩnh hơn, rắn rỏi hơn, nhưng hầu hết PHHS có con tham gia rất mừng.

Nhà trường: làm chiếu lệ!
HKQĐ do Trung tâm Thanh thiếu niên (TTN) miền Nam "khai sinh" là khóa rèn luyện kỹ năng sống (KNS) đang thu hút sự quan tâm của đông đảo PHHS hiện nay. Nhưng, với chi phí từ 3.000.000đ - 9.000.000đ cho mỗi khóa học kéo dài từ một tuần đến 10 ngày thì không phải gia đình nào cũng có thể cho con tham gia. Hơn nữa, nếu chỉ dựa vào những khóa học này để có KNS thì con em của những gia đình không có khả năng tài chính sẽ không bao giờ có KNS?

Đặt vấn đề như vậy để thấy KNS phải được rèn luyện hằng ngày trong nhà trường, gia đình và trong các hoạt động xã hội chứ không thể chỉ dựa vào các khóa huấn luyện như vừa nêu. Năm nay, số TTN tham gia vào các khóa học do Trung tâm TTN miền Nam dù lên đến hơn 1.000 em và nếu có 100 trung tâm như thế ra đời thì cũng không thể giải quyết nổi "hậu quả" nếu 22,5 triệu HS-SV trong cả nước không được rèn luyện KNS trong cuộc sống hàng ngày.

Bà Trần Thị Kim Liên - Phó giám đốc Trung tâm TTN miền Nam, thừa nhận các khóa học ra đời là để "giải quyết hậu quả" của một quá trình dài HS chỉ biết vùi đầu vào sách vở, nhà trường chỉ chú trọng dạy chữ, PH cũng chỉ muốn con tập trung học chữ mà "quên" bồi dưỡng đạo đức, lối sống - cái "gốc" của con người.

Học sinh tiểu học của Trung tâm phát triển kỹ năng sống
IDO tập rửa chén bát - Ảnh: P.Huy

Tìm hiểu vấn đề tại một trường THCS, cô hiệu trưởng trường cho biết: những yêu cầu của ngành giáo dục và của Đội Thiếu niên tiền phong liên quan đến việc rèn luyện KNS rất nhiều. Thế nhưng, khi hỏi, đại bộ phận HS của trường lại không biết hoạt động Đội có cái gì, ai là Tổng phụ trách Đội! Sức lan tỏa của phong trào Đội ở các trường THCS hiện chỉ dừng lại ở các nhóm văn nghệ, nghi thức, thể dục nhịp điệu với mục đích... đi thi.

Hiệu trưởng một trường THCS khác lý giải: Tổng phụ trách Đội là giáo viên kiêm nhiệm nên hoạt động Đội đang bị hành chính hóa, xơ cứng, không hấp dẫn. Về chuyên môn, vị hiệu trưởng này cho biết, thang điểm đánh giá thi đua đã gạt hết phong trào để tập trung vào việc dạy-học-thi đạt điểm cao, đạt nhiều danh hiệu. Vì vậy, những nội dung, tiêu chí, hoạt động để rèn KN cho HS chỉ... làm cho có.

Phụ huynh cần vào cuộc
Đáng mừng là nhiều PH đã nhận ra giá trị của cuộc sống không phải chỉ là vật chất hay bằng cấp mà chính là nhân cách. Nhưng cũng đáng lo là họ đã "nhận ra" mà vẫn chạy theo những giá trị vật chất, bỏ mặc con cái, hoặc khoán trắng cho nhà trường. Nhiều PH vì thương yêu con thái quá đã thành hại con. Thầy Minh cho biết từng có ý tưởng: thay vì bắt HS đóng góp tiền làm từ thiện thì hằng tuần hãy tổ chức cho các em đi thăm và chăm sóc trẻ em khuyết tật, mồ côi, người già neo đơn... một ngày, để các em biết chia sẻ và đặc biệt là biết yêu quý cuộc sống. "Nhưng chắc chắn ý tưởng này sẽ không được PH đồng tình" - thầy Minh nói.

Ông Trần Khắc Huy - Trưởng phòng HS-SV, Sở GD-ĐT TP.HCM cho rằng, trong ba môi trường giáo dục là gia đình, nhà trường và xã hội thì gia đình bao giờ cũng quan trọng nhất. Vì thế PH cũng cần phải thay đổi suy nghĩ. Thay vì bắt các cháu vùi đầu vào học, hãy dành thời gian cho các cháu vui chơi, tham gia các hoạt động xã hội hoặc phụ giúp cha mẹ làm những việc nhỏ trong nhà. "Nếu gia đình quan tâm, vẫn có thể rèn được nhiều cho trẻ từ những KN cơ bản như tự phục vụ bản thân, biết yêu thương chia sẻ với những người xung quanh, không làm điều xấu...", ông Huy khẳng định.

Theo PN