Quan sát người Mỹ dạy 'mẫu giáo lớn' ( phần 1 ) Trong nhiều năm gần đây, ở thành phố, thị xã, trẻ đã được học viết chữ, làm toán trước khi vào lớp 1. Phần lớn việc "học trước" này là ở bên ngoài nhà trường, sau đó khi chính thức vào lớp 1, các em học lại từ đầu. Nhiều nơi, cùng vào lớp 1, nhưng có những em đã đọc thông, viết thạo, song cũng có nhiều em chưa biết mặt các chữ cái, con số. Vì thế, tình trạng lộn xộn và chênh lệch về nhận thức đã xảy ra trong lớp học đầu đời của trẻ. Từ Mỹ, thạc sỹ Phạm Thị Thu Hiền (từng là giáo viên Văn của trường THPT Nguyễn Tất Thành - ĐHSP Hà Nội) đã chia sẻ những quan sát của mình về cách mà người Mỹ dạy cho trẻ trước khi vào lớp 1. Bài 1: Quan sát người Mỹ dạy lớp mẫu giáo lớn HS tiểu học Mỹ cũng được dạy trước khi vào lớp 1. Ảnh minh họa Ở Mỹ, mỗi bang có một Uỷ ban Giáo dục (UBGD) riêng. Một trong những nhiệm vụ của UBGD là đưa ra "những yêu cầu cần đạt" (còn gọi là "chuẩn" kiến thức và kĩ năng) đối với học sinh (HS) ở từng môn học, tại những khối lớp cụ thể trong các trường công lập. Dựa vào "những yêu cầu cần đạt" đó, các trường và giáo viên (GV) soạn bài học cụ thể cho HS. Mỹ có 13 khối lớp (grade) phổ thông, bao gồm cả lớp mẫu giáo lớn (gọi là Kindergarten), và lớp 1 đến lớp 12. Đối với lớp mẫu giáo lớn, tương đương lớp 5 tuổi ở Việt Nam, UBGD cũng đưa ra "những yêu cầu cần đạt". Chẳng hạn tại California, bang có nền giáo dục rất phát triển, SGK mà các trường công lập sử dụng và những bài kiểm tra mà giáo viên đưa ra đều dựa trên những "chuẩn" đó. Những chuyên gia hoạch định chiến lược, những nhà nghiên cứu, nhà giáo dục cho rằng "chuẩn" của bang California nằm trong số các "chuẩn" mang tính chặt chẽ và cao nhất so với cả nước, hết sức tích cực với nền giáo dục quốc gia. Xin trích ra những "chuẩn" đối với lớp mẫu giáo lớn ở các trường công lập của bang này, cụ thể: 1. Đối với môn Tiếng Anh - ngôn ngữ nghệ thuật (tương đương với môn Tiếng Việt ở Việt Nam), HS cần đạt được những yêu cầu sau: Về kĩ năng đọc: - Khái niệm về in ấn: Nhận biết được bìa trước, bìa sau và trang tiêu đề, trang viết lời tựa của một cuốn sách; Theo dõi được từ ngữ trong một trang giấy in từ trái sang phải, từ trên xuống dưới; Hiểu được rằng những kí hiệu được in ra là để cung cấp thông tin; Nhận biết được các câu trong bản in được tạo thành từ những từ riêng biệt; Phân biệt được các chữ cái với các từ; Nhận biết và gọi tên được tất cả những chữ viết hoa và viết thường trong bảng chữ cái. - Nhận biết âm vị: Biết nối âm và biểu thị đúng ngữ điệu, thay đổi giọng điệu; sắp xếp được 2 hoặc 3 nhóm âm vị; Biết kết hợp các phụ âm và nguyên âm trong khi nói để tạo nên các từ hoặc âm tiết; Nhận biết và tạo được những từ ngữ có vần điệu trong câu trả lời ngay tức khắc; Nhận biết được các từ đơn âm tiết và phân biệt được âm đầu, âm cuối; Nghe được sự nối âm giữa các từ trong câu và các âm tiết trong một từ; Đếm được các tiếng trong các âm tiết và các âm tiết trong các từ. - Giải mã và nhận biết từ: Chỉ ra tất cả những phụ âm và nguyên âm ngắn tương ứng với các chữ cái thích hợp; Đọc được những từ đơn âm tiết đơn giản và những từ thông dụng; Hiểu được rằng khi thay đổi các chữ cái trong từ thì âm thanh cũng sẽ thay đổi. - Từ vựng và sự trình bày khái niệm: Nhận biết và lựa chọn được các từ hay dùng trong các phạm trù cơ bản (như màu sắc, hình khối, thức ăn...); Mô tả được các đồ vật và sự kiện đơn giản bằng ngôn ngữ chung (ngôn ngữ sinh hoạt) và ngôn ngữ riêng (ngôn ngữ đặc trưng cho từng loại). - Đọc hiểu: HS nhận biết được các sự việc căn bản, các ý kiến về những vấn đề mà HS đọc, nghe hoặc nhìn thấy. HS biết vận dụng nhiều cách thức để hiểu vấn đề (ví dụ như: đặt và trả lời các câu hỏi; so sánh những cái mới với cái đã biết...) Ngoài ra, HS cần nắm được vị trí của tiêu đề, mục lục, tên tác giả, tên người vẽ tranh minh họa; Sử dụng tranh vẽ và ngữ cảnh để dự đoán nội dung câu chuyện; Liên hệ nội dung của văn bản với đời sống thực tế của bản thân; Kể lại những câu chuyện về gia đình; Đặt và trả lời những câu hỏi về nội dung chính của văn bản được đọc. - Phản hồi và phân tích văn học: Nghe, phân tích các câu chuyện thông qua việc trao đổi về các nhân vật chính, chủ đề, tình tiết, không gian - thời gian...; Phân biệt được các yếu tố hư cấu, các yếu tố hiện thực trong văn bản; Nhận biết được các loại hình in ấn phổ biến như sách, truyện, thơ, báo chí, chữ kí, nhãn hiệu...; Nhận biết được các nhân vật, bối cảnh, sự kiện quan trọng. Về kĩ năng viết Những quy ước về viết và nói tiếng Anh Về kĩ năng nghe và nói 2. Đối với môn Toán Về số học + So sánh hai tập hợp đồ vật trở lên (nhiều nhất là 10 đồ vật trong mỗi nhóm) và nhận ra tập hợp nào bằng, nhiều hơn hoặc ít hơn tập hợp khác. + Đếm, nhận biết, miêu tả, gọi tên và sắp xếp các đồ vật (nhiều nhất là 30). + Hiểu được rằng các số lớn hơn miêu tả các tập hợp có nhiều đồ vật ở trong đó hơn các số nhỏ. - Thứ hai, HS hiểu và miêu tả các phép cộng và phép trừ đơn giản: Sử dụng các đồ vật cụ thể để xác định câu trả lời cho các phép cộng hoặc trừ với hai con số nhỏ hơn 10. - Thứ ba, sử dụng các chiến lược đánh giá trong sự tính toán và giải bài tập liên quan đến các số có hàng đơn vị và hàng chục (số có 2 chữ số). Nhận biết khi nào thì một đánh giá được coi là hợp lí. Về đại số và hàm số Về đo đạc, hình học Chẳng hạn: Ngoài ra, HS nhận biết các đồ vật quen thuộc ở xung quanh và miêu tả các đặc điểm hình dạng như: nhận ra và miêu tả hình dáng của các đồ vật quen thuộc (như: hình tròn, hình tam giác, hình vuông, hình chữ nhật, hình lập phương, hình cầu, hình nón); So sánh các hình phẳng và các hình khối quen thuộc dựa vào các đặc tính phổ biến như: vị trí, hình dạng, kích thước, độ tròn, số góc... Về thống kê, phân tích dữ liệu và xác suất Đồng thời, nhận biết, miêu tả, mở rộng các mẫu đơn giản (như: hình tròn hay hình tam giác...) bằng cách đề cập đến hình dạng, kích thước, màu sắc của nó. Về suy luận toán học HS cũng biết giải bài tập theo những cách hợp lí và bảo vệ lập luận đó. Đó là: giải thích các lập luận, sử dụng các đồ vật cụ thể hoặc các biểu diễn hình học; giải các phép toán một cách chính xác và kiểm tra tính hợp lí của kết quả.
|