Mỗi khi nói đến các biện pháp tránh thai, hầu hết chúng ta đều nghĩ đến việc phải có một dụng cụ hoặc loại thuốc nào đó để ngăn xảy ra thụ thai. Nhưng có một biện pháp mà chỉ có những phụ nữ sau sinh con và cho con bú bằng sữa mẹ mới thực hiện được, đó là Cho bú vô kinh.

 Theo thống kê, có tới 66,7% phụ nữ dưới 30 tuổi sau khi sinh không dùng bất cứ biện pháp tránh thai nào với lý do là đang cho con bú. Ngày nay người ta nhận thấy trong số các biện pháp tránh thai sau sinh thì phương pháp cho bú vô kinh (CBVK) là một phương pháp tiện lợi, dễ thực hiện, có hiệu quả tránh thai cao, có lợi cho cả mẹ và trẻ.

Phương pháp cho bú vô kinh là biện pháp tránh thai tạm thời trong thời kỳ cho con bú hoàn toàn hoặc gấn hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 4-6 tháng đầu. Muốn đạt được hiệu quả thì phương pháp tránh thai này phải tuân thủ ba tiêu chí sau:

- Người phụ nữ phải hoàn toàn hoặc gần hoàn toàn nuôi con bằng sữa mẹ. Hoàn toàn có nghĩa là không cho trẻ ăn phụ thêm bất cứ thứ gì. Gần hoàn toàn nghĩa là cho trẻ ăn/uống thêm một lượng rất nhỏ (1-2 ngụm/miếng) nước, nước rau quả ép, không quá một lần mỗi ngày. Nuôi con bằng sữa mẹ một phần có nghĩa là ngoài bú mẹ, đôi lúc còn cho thức ăn lỏng hoặc đặc. Để cho phương pháp tránh thai CBVK đạt hiệu quả thì bú mẹ phải chiếm 85% trở lên số thức ăn cho trẻ.

- Người phụ nữ sử dụng cả hai vú để cho con bú theo nhu cầu của trẻ. Ban ngày không cho trẻ bú cách nhau quá 4 giờ và ban đêm không cho bú cách quá 6 giờ.

- Kinh nguyệt của người phụ nữ phải chưa trở lại. Trong 6-8 tuần đầu tiên sau đẻ thường vẫn còn tiếp tục ra máu thấm giọt, hiện tượng đó không được coi là kinh nguyệt nếu người phụ nữ đang cho con bú hoàn toàn. Chúng ta biết rằng khả năng rụng trứng trước kỳ kinh nguyệt đầu tiên ở những phụ nữ nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ ít gặp, còn khả năng rụng trứng trước kỳ kinh thứ 2 và những kỳ kinh tiếp theo là bình thường, ngay cả khi nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ. Sự rụng trứng phục hồi 20-50% phụ nữ vào gấn cuối kỳ 6 tháng sau sinh. Quá thời gian trên dù người phụ nữ có đang nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ và kinh nguyệt vẫn chưa trở lại thì hiệu quả của phương pháp tránh thai CBVK cũng bị giảm sút.

Một số cách cho con bú để kéo dài thời gian tránh thai

Người ta thấy rằng ở những phụ nữ cho con bú kéo dài 2 năm hay hơn thì sau 1 năm có 80% số phụ nữ này vẫn chưa có kinh trở lại và sau 2 năm vẫn còn 20% phụ nữ chưa có kinh trở lại. Để đạt được hiệu quả tránh thai cao cần bắt đầu cho trẻ bú ngay sau sinh càng sớm càng tốt, đặc biệt là sữa non rất có lợi cho trẻ. Cho trẻ bú theo nhu cầu trong cả ngày và đêm, phải cho bú cả 2 vú, tránh cho bú cách quãng quá 4 giờ nếu là ban ngày và trên 6 giờ nếu là ban đêm. Trong 4-6 tháng đầu chỉ cho bú hoàn toàn hoặc gần hoàn toàn bằng sữa mẹ, nếu người mẹ phải xa con thì phải vắt bỏ sữa và vẫn phải tiếp tục cho bú ngay cả khi mẹ hoặc con bị ốm. Khi cho ăn phụ thêm thì phải cho bú trước rồi mới cho ăn phụ thêm, nên tránh sử dụng đầu vú giả/bình sữa vì rất dễ làm cho trẻ không còn thích bú mẹ nữa. Khuyến khích người mẹ duy trì một chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, không cần cho trẻ uống nước mà tốt nhất người mẹ nên uống nhiều nước hơn, bằng cách đó mẹ sẽ sản xuất nhiều sữa hơn. Cuối cùng là tiếp tục cho trẻ bú càng lâu càng tốt sau khi cho trẻ ăn dặm (2 năm).

Ưu điểm của phương pháp tránh thai CBVK

Đây là phương pháp tránh thai tự nhiên sẵn có, vừa có lợi cho sự phát triển toàn diện của trẻ vừa đem lại sức khỏe cho người phụ nữ sau khi sinh, đồng thời là một phương pháp tránh thai an toàn nếu sản phụ thực hiện đúng. Các lợi ích của phương pháp CBVK như sau:

- Có thể bắt đầu ngay sau khi sinh, kinh tế, dễ thực hiện

- Không có tác dụng phụ hoặc các yếu tố cần đề phòng khi sử dụng phương pháp này

- Không đòi hỏi phải có tiện nghi hay phương tiện gì cho người sử dụng

- Phù hợp với mọi tôn giáo và nền văn hóa khác nhau

- Có hiệu quả cao trong 6 tháng đầu cho con bú

- Được sử dụng trong thời gian nuôi con bằng sữa mẹ như là một cầu nối trước khi sử dụng các biện pháp tránh thai khác nhằm đảm bảo không ảnh hưởng đến chất lượng và số lượng sữa cho trẻ

- Bảo vệ trẻ chống lại hen suyễn, dị ứng, hội chứng nhiễm trùng đường hô hấp trên và tiêu chảy nhờ vào kháng thể của mẹ có trong sữa

- Giảm nguy cơ ung thư buồng trứng và nội mạc tử cung nếu cho con bú trong thời gian dài

- Làm giảm cân cho phụ nữ sau sinh, giúp lấy lại hình dáng

Nhược điểm của phương pháp tránh thai CBVK

Khó duy trì kiểu nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn hay gần hoàn toàn đối với một số bà mẹ, nhất là những người đi làm cần có thời gian và nơi cho con bú. Phương pháp CBVK chỉ có hiệu quả trong thời gian ngắn và có thể xảy ra thụ thai trước khi có kinh trở lại. CBVK chỉ áp dụng cho những phụ nữ đang nuôi con bằng sữa mẹ, không phòng chống được các bệnh truyền nhiễm như viêm gan B, HIV/AIDS

Theo Lamme