Rất nhiêu những tình huống tương tự mà chúng ta không biết phải trách ai, các em hay người lớn. Chợt nghĩ, việc dạy lễ nghĩa cho con cái đang bị các bậc cha mẹ lãng quên? Hay có nhiều cha mẹ phó trắng mọi việc cho nhà trường… Để rồi các em, một thế hệ lớn lên không biết mình phải có thái độ như thế nào cho đúng mực với người trên, không ý thức được mình phải lễ phép như thế nào với cha mẹ, thầy cô, tỏ lòng kính trọng người lớn tuổi… Dạy lễ nghĩa cho con cái là rất cần thiết, nhưng dạy bằng cách nào?
Theo thạc sĩ tâm lý Hoàng Thị Thu Hà thì trước hết về mặt nhận thức, các bậc cha mẹ phải nhận thức và khắc sâu: trẻ con không phải là người lớn, nghĩa là các em còn non nớt và thiếu kinh nghiệm trong mọi vấn đề của đời sống xã hội: từ nhận thức, tình cảm đến các mối quan hệ xã hội. Vì vậy, cha mẹ phải giúp đỡ, chỉ bảo cho các em từng li từng tí. Ai cũng biết từ một đứa trẻ chuyển sang một người trưởng thành là cả một quá trình đầy gian nan và thử thách, đòi hỏi người trẻ phải vượt qua. Đó là một quá trình trẻ học tập. Lĩnh hội kinh nghiệm xã hộI - lịch sử biến thành vốn hiểu biết, vốn sống của bản thân. Trong quá trình đó trẻ cần sự chỉ dạy của cha mẹ. Như vậy để trẻ có thói quen lễ phép và nên người, cha mẹ đóng góp một vai trò quan trọng: dạy dỗ, uốn nắn cho các em từng ly từng tí.
Thói quen là một cách sống hay một hoạt động được lặp đi lặp lại lâu ngày, khó thay đổi. Và bao gồm cả những thói quen tốt cũng như thói quen xấu. Để hình thành hay phá vỡ một thói quen không quen không dễ, cần phải có thời gian, sự hướng dẫn của cha mẹ và sự tập luyện của bản thân các em.
Hiểu được như thế thì cha mẹ mới có thái độ đúng đắn khi tập thói quen cho con cái. Muốn tạo cho con có những thói quen tốt thì cha mẹ phải tin con, để con tiếp xúc với mọi công việc, mọi sự kiện vừa sức. Ngày nay hầu hết các bậc cha mẹ không tin vào con mình. Hay nói cách khác, chúng ta không dám tin con cái. Cha mẹ luôn thương yêu con cái và nghĩ con mình còn non nớt, bé bỏng, nhỏ dại. Để rồi không dám cho con làm bất cứ việc gì. Như thế chỉ tạo cho trẻ có thói quen ỉ lại, đây chính là sự sai lầm nguy hại đầu tiên. Cha mẹ hãy mạnh dạn tin tưởng con cái nhưng phải quan tâm theo dõi thường xuyên để uốn nắn kịp thời những thói quen chưa tốt. Vì không tin con nên nhiều cha mẹ giáo dục bằng cách áp đặt, cứ bắt con phải làm thế này mà không được làm thế kia và không hề có một sự giải thích nào cho con trẻ. Như thế sẽ không hiệu quả, bởi con trẻ sẽ có cảm giác mình không được tôn trọng, không được bình đẳng. Như đã nói, để có một thói quen cần phải có thời gian, vì thế cha mẹ phải dùng nhiều biện pháp để tạo cho con trẻ có thói quen tốt. Có khi chúng ta với vai trò là một người cha (mẹ) nhắc nhở con, nhưng cũng có khi trong vai trò là một người bạn. Và hơn hết là người lớn phải kiên quyết khi nhắc nhở trẻ. Chỉ cần chúng ta thoả hiệp, nhu nhược một lần, trẻ sẽ lờn ngay.
Dạy trẻ hình thành thói quen lễ phép hay một thói quen tốt cần có những biện pháp cụ thể, phù hợp với từng độ tuổI, từng hoàn cảnh sống và từng tâm lý đặc trưng của mỗi trẻ. Nhưng việc xây dựng cho trẻ một thời gian biểu là không thể thiếu. Cha mẹ phảI đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện của các em. Bên cạnh đó, phải có sự thống nhất việc dạy giữa cha, mẹ và các thành viên trong gia đình (nhất là những gia đình có nhiều thế hệ). Đừng bao giờ để trẻ chứng kiến cảnh: “Dạy con như thế mà cũng dạy” hay “Con tôi tôi dạy, con ai người ấy dạy”… Đặc biệt là phải tìm hiểu nhóm bạn của con, hướng dẫn con chọn bạn tốt để chơi. tuổi mới lớn chịu ảnh hưởng của bạn bè rất lớn. Và hơn hết là sự gương mẫu của cha mẹ. Một đứa trẻ sẽ không có thói quen gọn gàng khi người cha bạ đâu vứt đó… Những việc làm của cha mẹ luôn ăn sâu, thấm vào đầu của con trẻ. Nó ảnh hưởng một cách tự phát và cực kỳ quan trọng.
Hình thành thói quen lễ phép là hình thanh một khía cạnh nhỏ trong việc hình thành nhân cách của con người. Những thói quen sẽ hình thành nên nhân cách và ảnh hưởng đến tính khí của một người sau này. Nên việc dạy lễ nghĩa cho con cái vô cùng quan trọng, cần thiết hơn cả việc dạy chữ cho con.
( Theo Web Trẻ Thơ )