Phương pháp ăn dặm tự chỉ huy Baby Led Weaning (BLW) là một phương pháp rất khoa học được rất nhiều bà mẹ quan tâm vì những lợi ích mà nó mang lại.

Phương pháp ăn dặm do bé tự chỉ huy (BLW) là phương pháp ăn dặm cho phép bé tự quyết định (Baby Led), do đó đòi hỏi ba mẹ phải tôn trọng quyết định của bé.

Phương pháp ăn dặm kiểu mới BLW là gì?
BLW là phương pháp ăn dặm cho phép bé tự quyết định (Baby Led), do đó đòi hỏi ba mẹ phải tôn trọng quyết định của bé. Bé từ 6 tháng tuổi trở lên có thể theo phương pháp này, trên nguyên tắc sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chính trong năm đầu đời. BLW giúp bé tận hưởng bữa ăn một cách chủ động. Phương pháp này không mới, nó khá phổ biến ở nhiều nước châu Âu và châu Mỹ.<addressĂn cùng bé - cùng lúc, cùng bàn và cùng món ăn là tinh thần chính của phương pháp ăn dặm để bé tự chỉ huy (BLW). Bé của bạn sẽ tự ăn, khám phá và thưởng thức bữa ăn gia đình ngay từ lần ăn dặm đầu tiên của mình. BLW sẽ giúp cho việc giới thiệu thức ăn dễ dàng hơn, thích thú hơn cho cả gia đình và khuyến khích bé tự tin cũng như vui vẻ trong bữa ăn và thưởng thức được thức ăn tốt và dinh dưỡng khi bé lớn hơn.

Các bà mẹ hãy chuẩn bị cho con những thức ăn nguyên miếng, được hầm mềm như: cà rốt, súp lơ, cơm nát nắm, sườn gà trắng xé nhỏ, cá gỡ xương, miếng chuối, bơ, táo hấp mềm... và để thẳng trên mặt bàn ăn của bé. Bé sẽ ăn bốc, tự tay cầm những thức ăn mình yêu thích để cho vào miệng, đối với bé bữa ăn hàng ngày không còn bị ép buộc nữa mà sẽ giống như chơi đùa cùng với những thức ăn đầy màu sắc và hình dạng ngộ nghĩnh.

Tác dụng của phương pháp ăn dặm do bé tự chỉ huy BLW?
Thứ nhất, Phương pháp ăn dặm do bé tự chỉ huy BLW giúp bé ăn và phát triển kỹ năng một cách tự nhiên, bé ăn theo bản năng khi đã sẵn sàng - giống như bất kỳ động vật con nào khác; bé khám phá thức ăn theo nhịp độ riêng của mình; bé sử dụng tay và miệng của mình theo bản năng để tìm hiểu về mọi loại vật thể, bao gồm cả thức ăn.

Thứ hai, BLW giúp bé học cách tận hưởng và tin tưởng thức ăn, bé biết khám phá những vị khác biệt, học cách nhận biết thức ăn, giảm các yếu tố nghi ngờ và xây dựng thú vui ăn uống lâu dài.

Thứ ba, BLW giúp bé học cách kiểm soát thức ăn với những kích thước, hình dạng và độ thô mịn khác nhau ngay từ đầu trên nguyên tắc tự xử lý và đưa vào miệng, vì thế bé nhanh chóng trở nên khéo léo khi tiếp cận nhiều loại thức ăn. Bé học được cách dùng lưỡi điều khiển thức ăn trong miệng và biết mình có thể đưa vào bao nhiêu là an toàn. Bé sẽ biết cách cắn thành miếng nhỏ để nhai, trong khi những em bé lớn hơn đã quen với việc được đút muỗng thường nhét quá đầy vào miệng khi lần đầu tiên được phép tự ăn. Việc học nhai hiệu quả tạo điều kiện cho bé tiếp nhận được mọi dưỡng chất cần thiết và cũng hỗ trợ cho vấn đề tiêu hóa của bé. Tập nhai sớm khi đã sẵn sàng giúp bé phát triển các cơ mặt cần thiết khi bé học nói

Thứ tư, BLW giúp bé tìm hiểu thế giới qua các khái niệm ít/nhiều, kích cỡ, hình dạng, độ nặng, độ thô mịn... chỉ bằng cách "chơi" với thức ăn của mình.

Thứ năm, BLW giúp bé phát triển khả năng tiếp cận qua việc để bé tập điều phối tay và mắt mỗi lần sử dụng ngón tay đưa thức ăn vào miệng. Ngoài ra, việc thử nghiệm những món ăn thú vị với kích cỡ và độ thô mịn khác nhau hàng ngày sẽ làm tăng sự khéo léo của bé.

Thứ sáu, BLW giúp bé được tham gia bữa ăn gia đình tạo niềm vui cho bé qua việc bắt chước hành vi người lớn, cách chia sẻ và cách giao tiếp.

Thứ bảy, BLW giúp bé phát triển thói quen ăn uống lành mạnh, điều này đòi hỏi ba mẹ phải có chế độ ăn khoa học để ảnh hưởng tốt đến bé ngay từ giai đoạn này.

Thứ tám, BLW giúp ba mẹ chuẩn bị bữa ăn dễ dàng và đơn giản, đặc biệt công cuộc cho con ăn cũng vô cùng nhẹ nhàng và thú vị.

Những nguyên tắc cơ bản khi áp dụng phương pháp ăn dặm BLW
Về thức ăn: Có thể chia sẻ với bé những thức ăn tốt cho sức khỏe của gia đình, ví dụ như trái cây, rau củ, thịt, phô mai, trứng luộc, bánh mì, cơm, mì sợi và hầu hết các loại cá. Tuy nhiên tùy giai đoạn mà bé được ăn những loại thức ăn phù hợp. Hãy chọn những thức ăn dễ cắt hình que hoặc sợi lớn khi bé bắt đầu ăn. Nên tránh những thức ăn có muối và đường, thức ăn nhanh và đồ chế biến sẵn, mật ong, sò hến, trứng lòng đào và các loại hạt.

Về cách ăn: Cho bé ngồi thẳng người, quay mặt về phía bàn (ngồi trên ghế ăn hoặc trên đùi ba mẹ). Hãy đảm bảo là bé ngồi vững và có thể dùng bàn tay và cánh tay thoải mái. Cung cấp thức ăn cho bé chứ không phải cho bé ăn. Hãy đặt đồ ăn trước mặt bé hoặc cho bé lấy nó từ tay mẹ và để bé tự quyết định. Hãy chọn những thời điểm bé không mệt và đói để bé có thể tập trung. Đừng hối thúc bé hoặc làm bé rối trí khi xử lý thức ăn. Hãy cho phép bé tập trung và tận dụng thời gian của mình. Đừng đút thức ăn vào miệng bé hoặc cố thuyết phục bé ăn nhiều hơn mức mình muốn.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, những tháng đầu của BLW thực tế chưa phải là ăn thực sự - đó là thời điểm bé khám phá thức ăn và học ăn theo bố mẹ. Bé của bạn sẽ bắt đầu bằng việc tham gia vào các bữa ăn gia đình và quan sát mọi người ăn uống và học hỏi theo. Điều quan trọng trong giai đoạn này là các bố mẹ nên thể hiện sự yêu thích ăn uống và thực hiện các thao tác ăn uống với tốc độ vừa phải để bé có thể theo kịp.

Chính bởi vậy, hãy cho bé bú sữa mẹ trước và trong khi cho bé ăn dặm kiểu BLW bởi sữa vẫn là nguồn dinh dưỡng chính của bé trong giai đoạn này.

Những tín hiệu cho thấy bé sẵn sàng ăn thô theo phương pháp ăn dặm BLW?
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, cách đáng tin cậy nhất để chứng minh rằng bé đã sẵn sàng ăn dặm chính là sự quan sát tổng thể các dấu hiệu xuất hiện cùng lúc với những thay đổi quan trọng của cơ thể bé để có thể đương đầu với thức ăn thô. Đó chính là sự phát triển của hệ miễn dịch và hệ tiêu hoá, sự tăng trưởng và phát triển của khoang miệng. Đó là khi bé có thể ngồi mà không cần hoặc có thêm chút xíu trợ giúp thôi hay là khi bé có thể giơ tay với, chộp đồ vật rồi đưa nó lên miệng nhanh và chính xác hoặc là khi bé có thể gặm đồ chơi và có các động tác như nhai chúng, tự nhét thức ăn vào miệng...

Tổ chức Y tế Thế giới khuyên rằng tất cả các bé nên được ăn sữa mẹ hoàn toàn cho đến khi tròn 6 tháng, sau tuổi này thì nên cho bé tập ăn thức ăn thô.

Những tín hiệu cho thấy bé chưa sẵn sàng cho quá trình ăn dặm
Theo thực tế nghiên cứu và làm việc, có 7 tín hiệu báo rằng bé chưa sẵn sàng cho quá trình ăn dặm.

Thức dậy vào ban đêm: Nhiều cha mẹ bắt đầu cho ăn dặm sớm với hi vọng nó sẽ giúp các con ngủ qua đêm. Họ cho rằng con dậy là bởi con đói nhưng đây là nguyên nhân không chính xác. Nếu bé thực sự đói, các bé dưới 6 tháng cần được ăn sữa chứ không phải đồ ăn thô.

Cân nặng tăng chậm: Đây là lý do phổ biến khiến cha mẹ được khuyên nên cho bé ăn dặm sớm, nhưng các nghiên cứu chỉ ra rằng chậm tăng cân thường diễn ra vào khoảng 4 tháng tuổi, đó là điều bình thường, đặc biệt đối với các bé ăn sữa mẹ.

Quan sát cha mẹ ăn: Từ khoảng 4 tháng, các bé bị mê hoặc bởi các hoạt động hàng ngày của gia đình, như mặc quần áo, cạo râu, đánh răng và ăn. Nhưng chúng không hiểu những điều đó nghĩa là gì - chúng chỉ tò mò mà thôi.

Gây ra tiếng đánh lưỡi: Những bé đang học cách sử dụng miệng rất hứng thú thực hành những kỹ năng này, bé hào hứng học nói cũng nhiều như học ăn vậy. Một phần trong bé cũng đang dần chuẩn bị sớm cho việc tiếp nhận thức ăn thô, nhưng điều đó không có nghĩa là bé đã sẵn sàng.

Không ngủ ngay sau khi ăn sữa: Các bé khoảng 4 tháng tuổi cảnh giác và tỉnh táo hơn các bé nhỏ; chúng đơn giản là không cần ngủ nhiều như trước nữa.

Em bé thể hình nhỏ: Khi các bé có thể hình nhỏ có nghĩa bẩm sinh bé nhỏ nhắn, hoặc là bé cần nhiều dưỡng chất hơn. Nhưng nếu bé dưới 6 tháng tuổi, cái bé cần để lớn lên là sữa chứ không phải đồ ăn thô.

Bé có thể hình to: Những bé sinh ra đã to (hoặc tăng cân rất nhanh) không cần đến thức ăn ngoài. Bé to do gen di truyền, hoặc bé được cho ăn nhiều sữa hơn nhu cầu thực tế. Tuy nhiên, hệ tiêu hoá và sức đề kháng của các bé không hề trưởng thành hơn bất kỳ em bé nào khác, do đó sức khoẻ của bé cũng có nguy cơ bị ảnh hưởng nếu được cho ăn dặm trước 6 tháng tuổi.

Chia sẻ kinh nghiệm áp dụng phương pháp ăn dặm do bé tự chỉ huy BLW cho con của mẹ Muối Mè

Phương pháp ăn dặm BLW này em được một người chị hiện sống ở Đức - mẹ Tép - hướng dẫn rất nhiệt tình. Em áp dụng cho Mè khi con được 5,5 tháng.

Đây là bài viết của em - vào thời điểm Muối Mè của em được hơn 7 tháng tuổi:

"Nếu em bé vẫn đang phát triển tốt dù chỉ bú mẹ thì hãy đợi con đủ 6 tháng hãy cho ăn dặm. Nếu bé không lên cân nào thì có thể bắt đầu từ 5,5 tháng. Khi nào con ngồi được (có hỗ trợ) thì có thể tập con ăn dặm. Bà con cô bác có thể sắm cho con cái ghế ăn (đơn giản, không đồ chơi gì gắn xung quanh ráo), nếu cả nhà ngồi ăn ở bàn thì sắm ghế cao cho con, để con ngồi cùng gia đình.

Phương pháp BLW rất đơn giản: con cùng ăn với bố mẹ, con tự ăn, không cần ai đút, không có ai phải làm hề dỗ con ăn, con ăn được bao nhiêu thì ăn tùy hỉ, không ép. Vì nguồn dinh dưỡng chủ yếu của con lúc này là sữa mẹ, không phải từ ăn dặm.

Tới bữa ăn, nếu là món luộc, thời gian đầu có thể luộc cho con lâu hơn chút (gắp phần của cả nhà ra trước). Rau dễ tập là bông cải, bí xanh (cắt khúc vừa tay), bí đỏ, bí ngòi... Thịt gà luộc mềm phần đùi, bỏ da. Lúc đầu có thể xé miếng cho con cầm, sau khi con quen thì đưa cả đùi (Mè chỉ cầm miếng xé có 1 lần, sau đó cầm đùi xơi luôn). Cá rất dễ nát, nên gỡ theo thớ cho con. Có thể lăn cá qua chút bột bắp và chiên nhanh với chút dầu olive cho con ăn. Cơm nắm cho con 1 cục để con gặm. Thật ra cách chế biến, các chị cứ nhìn con mà đoán ý, để nấu phù hợp cho con giai đoạn đầu này, vì có bé tập nhai rất nhanh, có bé cần thời gian lâu hơn để quen.

Không để quá nhiều món trước mặt con làm con phân tâm. Nó sẽ dồm ngó ngay món mẹ vừa để xuống, và tèn ten... có mới nới cũ ngay!

Không cần chén bát lúc này, cứ lau sạch mặt bàn và cho thức ăn lên đó (Mè mà thấy chén đĩa xanh đỏ đẹp mắt thì nó chỉ gặm chén đĩa, mặc kệ thức ăn).

Không giúp con đưa thức ăn vô miệng, để con tự tập luyện. Bố mẹ có thể làm mẫu cho con nhìn mà bắt chước.

Không dòm lom lom con ăn, đừng tỏ vẻ chú ý tới con, mọi người cứ ăn uống bình thường, chỉ cần có ai đó ngồi cạnh con để xử lý nếu có gì xảy ra là đủ.

Khi con hóc, nghẹn, không la hoảng (con sẽ sợ hãi dẫn tới nguy hiểm hơn), bình tĩnh vỗ lưng con.

Trước khi bắt đầu tập con ăn BLW, nên cho con bú no khoảng 2h. Con sẽ không quá đói dẫn đến cáu kỉnh, mất kiên nhẫn khi chưa cầm được thức ăn.

Nếu con không chịu ngồi vào ghế, hay khóc lóc, thì ngưng tập!

Thời gian đầu con sẽ không chịu ngồi lâu, sẽ chỉ chơi 5-10 phút là đòi ra. Nhưng sau vài tuần, con sẽ ngồi ăn từ đầu chí cuối (như Mè, ngồi xơi trước bố mẹ 30 phút mà bố mẹ ăn xong nó vẫn ngồi nhâm nhi tráng miệng, oa!).

Ăn bột, cháo: con tập nuốt trước khi tập nhai.
Ăn bốc (BLW): con tập nhai trước khi tập nuốt.

Mè của mình đã ọe (không ói) 4 lần liên tục trong 1 buổi chiều ăn lê. Nhưng sau khi ọe ra cục lê bự (vì ham ăn quá ạ) thì nó vẫn tỉnh bơ cầm lên ăn tiếp dù khóe mắt đỏ hoe vẫn đọng nước vì nghẹn. Nếu con vẫn tiếp tục ăn thì để con ăn, nếu con hoảng sợ, ói, thì ngưng, vài ngày sau thử lại. Mè chỉ sau vài ngày đầu ọe, con đã biết nuốt miếng nhỏ, chọn miếng nhỏ, cục nào to thì nhè ra. Nếu không cho con tập thì con sẽ không thể biết được, ai đút gì ăn nấy, đút nhiêu ăn nhiêu, sẽ chỉ nuốt chửng mãi tới lớn (lớn chừng nào thì... mình hem biết).

Phương pháp này gọi là baby leads nên để con tự quyết định con ăn gì. Tới bữa mình cho Mè cục cơm, vài cái rau, miếng cá hay miếng thịt. Con chọn cái gì con muốn ăn. Tới chán chê thì cho ăn tráng miệng. Có thứ ban đầu con chê, không thèm ăn; nhưng sau một thời gian mẹ vẫn cứ bày ra đó, thì con lại ăn.

Thời gian đầu, con chỉ gặm mút chút đỉnh, suốt 2 tuần đầu mới tập, Mè quăng tất cả, không biết đưa lên miệng ăn. Nhưng càng về sau con có thể cắn, nhai, nuốt những mẩu thức ăn bé, mềm. Với thức ăn to, dai, con sẽ mút nước và nhả bã. Riêng canh thì mẹ có thể đút cho con ăn.

Để biết con bú/ăn có đủ không, mỗi ngày con thải ra 4-5 cái tã nặng là đủ. Con không mập mạp nhưng lên kg đều (dù chỉ vài lạng), chơi đùa vui vẻ, không bệnh tật, là con khỏe mạnh.

Mặt lợi của phương pháp BLW này:
Mè sử dụng tay khéo hơn, cầm gọn hơn, không còn rớt lên rớt xuống, cũng không còn quăng ném thức ăn nữa. Con biết đổi từ tay này sang tay kia, chuyển thức ăn qua lại giữa hai tay. Biết nhón những mẩu thức ăn bé xíu, đưa chính xác vô miệng.

Sử dụng hai tay như một: tay nào giờ cũng cầm thức ăn gọn hơ.
Con đã có phản xạ nhai và nhai tốt. Giờ cả khi mẹ trộn trái bơ với sữa mẹ đút cho con ăn thì con cũng nhai nhai trong khi trước đây con chỉ nuốt chửng.

Con biết mút những thứ con chưa nhai được để nuốt như thịt.
Con thưởng thức bữa ăn cùng bố mẹ nên con rất thích thú, và quen với việc ngồi trên ghế ăn. Không có chuyện vừa ăn vừa coi TV, dỗ dành, đi rong... Càng ngày con càng tiến bộ, khéo léo hơn. Từ 7 tháng có thể tập con uống nước bằng ly, bằng ống hút và dùng muỗng. Cho con cái muỗng để chơi, và tập xúc dần dần.

Mẹ đỡ phải chuẩn bị thức ăn riêng cho con. Khi nấu cơm, có thể cho củ khoai, hay ít rau vào hấp cùng. Nấu món gì cho cả nhà thì múc phần con ra rồi hãy nêm nếm. Nếu nhà ăn món kho, thì hấp riêng cho con món gì đó. Nhờ nấu cho Mè ăn cùng mà nhà Mè ăn ít dầu mỡ hẳn. Các chị sẽ nhận thấy rất rõ là con rất thích ăn các món từ mâm cơm của bố mẹ. Nếu không quá mặn-cay-đắng... các chị cứ lấy một ít cho con nếm thử để quen vị.

Mặt hại của phương pháp ăn dặm BLW (đúng ra là khó khăn):
Mỗi lần con ăn xong, lau dọn hơi phê. Cho nên mình có thể sắm cái áo yếm riêng loại vải dù dễ giặt phơi. Không thì hy sinh một cái áo xấu xí cũ nào đó chuyên dùng ăn dặm.

Dưới chỗ con ăn nên trải vài tờ báo cũ để thức ăn rơi vãi không dơ. Hay nhất nhà nào có chó, chó sẽ dọn sạch. Nhà Mè không có chó mà chỉ có... bố mẹ, hi hi...

Một người chị đi trước đã nhiệt tình hướng dẫn mình nuôi con theo phương pháp ăn dặm này, có lưu ý:

Với con, trước 1 tuổi sữa vẫn là chủ yếu, tất cả các thức ăn khác chỉ là giới thiệu, không đặt mục tiêu số lượng. Vì ở tuổi này trẻ con chưa có nhu cầu/chưa biết "ăn" để no. Hơn nữa sữa là thứ dễ tiêu và đầy đủ chất nhất, không thức ăn nào thay được sữa trong giai đoạn này.

Nếu các mẹ đút thìa cho con ăn cháo, bột, rau quả xay, nghiền nhuyễn thì cũng sẽ đến lúc phải cho con ăn thức thô, bé nào cũng sẽ qua giai đoạn ọe. Đây là phản ứng bình thường. Thậm chí người lớn còn ọe nữa là.

Nhiều mẹ nói khi đút thìa được vài thìa là bé ngậm mồm không ăn, không hợp tác... bởi vì nhu cầu của bé chỉ có như vậy thôi. Vì mình để ý con mình tự ăn thì bé ăn rất ít. Trong thời gian này thì bé lên cân vẫn vì sữa chứ không phải vì thức ăn. Và trong đời bé sẽ không bao giờ uống sữa nhiều như thế đâu, không bao giờ tăng cân được nhiều nhờ sữa như thế đâu...

Hiện giờ Mè nhà em được hơn 1 tuổi. Con tự ăn sáng (với bánh mì). Con ăn được cơm như bố mẹ từ 6,5 tháng. Con vẫn ăn bốc (lỗi này là do mẹ Mè đã thiếu kiên nhẫn mà chưa tập cho con dùng muỗng). Con biết xé nhỏ miếng thịt (cá, tôm...) để ăn. Biết cấu ngắt rau, dùng răng rứt thức ăn thành mẩu nhỏ vừa miệng. Trái cây thì mẹ ghim nĩa đưa cho, Mè tự đút miệng ăn. Và em được biết có mẹ đã tập con dùng muỗng thành công, tự xúc được một phần thức ăn, và các bé ấy chỉ nhỉnh hơn Mè vài tuần tuổi thôi đấy ạ.

Em vẫn nấu không nêm nếm muối đường cho Mè. Nhưng em dùng rất nhiều các loại rau gia vị: tỏi, hành, gừng, sả, thì là, nghệ, thyme, basil, oregano, rosemary... vì rất tốt cho vị giác của con, và bổ nữa ạ!

Có gì thất bại và sai sót, ấy là do bản thân em chưa kiên nhẫn, kiên trì trong việc tập con, kiến thức nuôi con trang bị chưa đủ, chứ phương pháp ăn dặm này quả thật là tuyệt vời. Nếu em có thêm con sau này, em vẫn sẽ áp dụng cho con mình!

Theo Phunuso.net