U buồng trứng không phải chỉ xuất hiện ở phụ nữ trưởng thành mà còn gặp ở bé. Nếu như ở người lớn, 80% trường hợp u buồng trứng là ung thư (bướu ác biểu mô) thì ở bé gái, tỷ lệ này chiếm 30%.

Nguyên nhân

Cho đến nay, nguyên nhân gây u buồng trứng (UBT) ở bé vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy, UBT ở bé thường có nguồn gốc từ tế bào mầm (G.C.T. - gonadal germ cell tumors), 75% là lành tính. Bệnh có thể gặp ở bất kỳ độ tuổi nào.

Ở giai đoạn đầu, bé không có triệu chứng đặc biệt, chỉ hay đau bụng lâm râm dưới vùng rốn, sờ vào sẽ dễ dàng phát hiện u do bé có thành bụng mỏng. Hầu hết bệnh nhi nữ được phát hiện khi nhập viện do đau bụng đột ngột, kèm theo nôn và có khối u ở hạ vị. Cũng có trường hợp bệnh được tình cờ phát hiện khi siêu âm bụng. Một số trường hợp bé có thể có chu kỳ kinh nguyệt không đều, dậy thì sớm, nam hóa, bé có thể đau vùng bụng dưới âm ỉ hoặc từng cơn. Đặc biệt, một số trường hợp u nang quá to gây chèn ép các cơ quan xung quanh ổ bụng thì có thể xuất hiện một số triệu chứng tưởng chừng như không liên quan đến bệnh như tiểu rắt, tiểu khó (nếu chèn ép bọng đái), táo bón (chèn ép trực tràng), phù hai chi dưới (chèn ép hệ tĩnh mạch)...

Nếu không được can thiệp đúng, UBT có thể xảy ra các biến chứng như: xoắn u nang, nhất là đối với các u nang lớn có cuống; vỡ u nang, do u quá lớn kèm xuất huyết bên trong u; chèn ép các tạng xung quanh, khi u phát triển quá lớn và phát hiện quá muộn.

Do mức độ nguy hiểm như thế, nếu thấy bé có các triệu chứng sau thì nên đưa bé đi khám ngay: đau bụng dữ dội liên tục hoặc đau co thắt vùng bụng dưới, kèm theo sốt và nôn, đôi khi có thể choáng vì đau; bụng to bất thường, sờ thấy có một khối ở vùng bụng kèm đau. Việc điều trị khối UBT tùy thuộc vào tuổi, tính chất lành hay ác tính của khối u và giai đoạn tiến triển bệnh.

Điều trị

Việc chẩn đoán bệnh, ngoài thăm khám lâm sàng, còn kết hợp thêm các phương pháp như siêu âm vùng bụng chậu, xét nghiệm dấu ấn ung thư, xét nghiệm giải phẫu bệnh, hóa mô miễn dịch (rất quan trọng để xác định mô tế bào và tính chất lành ác). U ác tính, nếu phát hiện và điều trị muộn, sẽ gây xâm lấn vùng chậu và di căn đến các cơ quan xa như gan, phổi và não. Tuy vậy, việc điều trị bệnh này hiện có nhiều tiến bộ, vừa bảo đảm được tính mạng vừa duy trì hoạt động nội tiết và khả năng sinh con khi các bé gái trưởng thành.

Khoảng 2/3 trường hợp UBT là u quái, tuy không gây xâm lấn nhưng có biến chứng xoắn làm hoại tử cơ quan này. Do đó, bác sĩ phải cắt bỏ luôn cả phần buồng trứng và vòi trứng. Khi bổ đôi u quái sẽ thấy có tóc, răng hoặc sụn. Nhiều người cho rằng đây là dấu vết của bào thai song sinh với bé. Thực ra, chúng do những tế bào đã bị biệt hóa tạo thành.

Tùy thuộc vào kích thước u và các triệu chứng lâm sàng, bác sĩ sẽ quyết định cách thức điều trị cho từng trường hợp cụ thể, theo dõi, hoặc phẫu thuật cấp cứu hay lên lịch mổ. Phẫu thuật nội soi đang có ưu thế hơn mổ mở vì ít xâm lấn, dễ dàng quan sát toàn bộ ổ bụng và buồng trứng bên kia, ít gây tổn thương cho mô buồng trứng hơn khi bóc tách.

Trước tiên, bệnh nhi được mổ cắt bỏ u hoặc buồng trứng có u và lấy mẫu bệnh phẩm xét nghiệm. Nếu lành tính thì sẽ theo dõi tiếp, nếu là ác tính thì phải hóa trị. Trước đây, bé có UBT, nhất là u ác, thường bị cắt bỏ toàn bộ buồng trứng và tử cung. Bé gái sẽ không còn khả năng sinh sản, nội tiết cũng bị rối loạn, gây ảnh hưởng nhiều đến tâm lý và tình cảm. Những năm gần đây, phương pháp bảo tồn được áp dụng do các bác sĩ nhận thấy UBT ở bé đáp ứng tốt với hóa trị. Nếu là u lành, các bác sĩ chỉ cắt bỏ khối u. Nếu là u ác tính thì cũng chỉ cắt bên buồng trứng bị bệnh, sau đó cho dùng thuốc để hạn chế tái phát và di căn xa.

Theo thạc sĩ - bác sĩ Trương Đình Khải (ĐH Y Dược TP HCM)
Phunuonline