Khi thời tiết chuyển mùa từ nóng sang lạnh, số bé tới các bệnh viện, trung tâm y tế tăng. Các bệnh hay gặp khi thời tiết giao mùa là tiêu chảy, cảm cúm, sốt và nhất là viêm đường hô hấp.

Các nhà chuyên môn chia viêm đường hô hấp (VĐHH) thành 2 loại, tuỳ theo vị trí tổn thương.

1. Viêm đường hô hấp trên

Viêm đường hô hấp trên được chia làm 2 loại là cấp tính và mạn tính.

- Bệnh nhiễm khuẩn hô hấp trên cấp tính sẽ diễn biến trong vòng vài ba ngày với các dấu hiệu sốt cao (hoặc vừa), ho, hắt hơi, chảy nước mũi, nghẹt mũi, thay đổi giọng, mất giọng. Ở bé dưới 1 tuổi là nôn nhiều, quấy khóc. Khi khám họng sẽ thấy niêm mạc họng đỏ rực, sau đó, các dấu hiệu trên mất đi. Khi bị bội nhiễm, bệnh sẽ diễn biến nặng, bé dễ bị viêm phế quản, viêm phổi.

- Khi bị VĐHH cấp tính mà không được điều trị (hoặc điều trị không dứt điểm) thì rất dễ chuyển thành mạn tính. Triệu chứng của VĐHH mạn tính là ho húng hắng, rát họng, nuốt thấy hơi vướng như có vật gì nằm trong họng, đặc biệt ở bé là chảy nước mũi thường xuyên (một hoặc cả hai bên mũi).

Một số bé bị VA mạn tính kéo dài mà căn nguyên do vi khuẩn mủ xanh (Pseudomonas aeruginosa) thì chất nhày chảy ra ở mũi thường có màu xanh. Ngoài ra, bé ngủ thường thở bằng miệng.

Viêm tai giữa cấp cũng là một biến chứng hay gặp của nhiễm khuẩn hô hấp trên cấp tính nếu không được phát hiện và điều trị sớm sẽ gây thủng màng nhĩ, giảm thính lực hoặc nặng có thể gây biến chứng nội sọ do viêm tai.

2. Viêm đường hô hấp dưới

Viêm đường hô hấp dưới có dạng điển hình là viêm phế quản phổi với tổn thương viêm cấp tính lan tỏa cả phế nang, mô kẽ lẫn phế quản, khởi đầu thường do virus, sau đó bội nhiễm vi khuẩn hoặc do cả hai.

Bệnh nhân có tiền sử nhiễm khuẩn nhẹ đường hô hấp trên như ho, sổ mũi, rất dễ bị viêm phế quản phổi. Bé bị viêm phế quản phổi ở giai đoạn khởi phát chỉ bị sốt nhẹ, người mệt mỏi, quấy khóc, ăn kém. Ở giai đoạn toàn phát, bé sốt cao hoặc có thể bị hạ nhiệt độ, ho khan, chảy nước mũi và bắt đầu xuất hiện đờm. Lúc này, bé thấy khó thở, cách mũi phập phồng, thở nhanh. Đối với bé sơ sinh có những triệu chứng: trướng bụng, da xanh tím, giảm trương lực cơ...

Cách xử trí

Điều quan trọng trong thái độ xử trí VĐHH là lựa chọn được cách điều trị thích hợp cho con. Không phải bất cứ trường hợp VĐHH nào cũng được chỉ định dùng thuốc kháng sinh hay cho nhập viện điều trị nội trú. Nhưng cũng không phải vì coi nhẹ VĐHH mà mọi trường hợp VĐHH đều được tự điều trị tại nhà và theo dõi qua loa.

- Các trường hợp bé chỉ có ho, chảy mũi, không thở nhanh, không có rút lõm lồng ngực, không có các dấu hiệu nặng khác như co giật, li bì, bỏ bú... thì được nhận định là không viêm phổi. Các biện pháp điều trị bao gồm khuyến khích sử dụng các loại thuốc ho an toàn sẵn có như hoa hồng bạch hấp đường phèn, húng chanh hấp mật ong... dùng thuốc hạ sốt nếu có sốt cao. Hướng dẫn cho cha mẹ biết cách chăm bé tại nhà.

- Đối với các trường hợp nhiễm khuẩn mức độ vừa, bé có dấu hiệu thở nhanh nhưng chưa có các dấu hiệu nặng và biến chứng. Lúc này thuốc kháng sinh bắt đầu được sử dụng. Chỉ cần cho bé uống liều thuốc đầu tiên tại các cơ sở y tế (trạm y tế, phòng khám ngoại trú...) rồi hướng dẫn cho cha mẹ biết cách cho bé uống thuốc tại nhà và chăm sóc con. Hẹn đưa bé đến khám lại sau 2 ngày.

- Trường hợp nặng, bé có các dấu hiệu như rút lõm lồng ngực, thở rít hay có các dấu hiệu nặng kèm theo: li bì, co giật, bỏ bú... Đây là các trường hợp cần được cấp cứu. Cần phải tìm mọi cách đưa bé đến ngay bệnh viện, các trung tâm y tế có đủ phương tiện tốt để cấp cứu và điều trị cho bé.

Theo Ths. Lê Hưng (SK & ĐS)