|
Lệ đạo ở thai nhi vốn là một ống đặc, chỉ trở nên rỗng ở mất tháng cuối. Khi sinh ra, đa số trẻ có lệ đạo đã thông suốt để thực hiện chức năng dẫn lưu nước mắt; nhưng ở một số trẻ, quá trình tạo ống vẫn tiếp tục sau đó 1-2 tuần.
Lệ đạo là hệ thống đường dẫn nước mắt đi từ vùng hồ lệ đến khe mũi dưới, bao gồm: điểm lệ, lệ quản, túi lệ, ống lệ mũi. Bình thường, nước mắt được tiết ra từ các tuyến lệ, sau khi đã làm ướt bề mặt nhãn cầu, phần còn lại sẽ đổ vào điểm lệ, vào lệ quản, túi lệ, qua ống lệ mũi và đổ ra ngách mũi phía dưới. Khi có bệnh lý ở đường lệ, nước mắt sẽ bị ứ đọng và gây chảy nước mắt, đôi khi kèm theo mủ và nhầy.
Tắc lệ đạo bẩm sinh: Thường gặp ở các bệnh lý như không có điểm lệ, rò túi lệ bẩm sinh, tắc ống lệ mũi bẩm sinh.
Không có điểm lệ: Thường thấy mắt trẻ ướt, đọng nước mắt ở khe mi, thường bị viêm kết mạc kéo dài. Qua thăm khám không thấy điểm lệ (có thể ở một mi hoặc cả hai mi). Có thể gây mê để khám dưới máy hiển vi phẫu thuật. Nếu quan sát thấy dấu tích của điểm lệ, có thể dùng đầu kim nhọn thăm dò, xuyên qua màng bít điểm lệ. Trong một số trường hợp màng bít này rất mỏng, có thể cắt màng và lệ đạo sẽ thông. Nếu lệ quản bít hoàn toàn, cần điều trị bằng phẫu thuật nối thông túi lệ mũi khi trẻ lớn.
Rò túi lệ bẩm sinh: Bố mẹ thường phát hiện thấy ở da của trẻ, gần vùng góc trong mắt có một lỗ nhỏ. Khi trẻ lớn, thỉnh thoảng có nước mắt chảy qua lỗ này. Khám thấy có lỗ ở da vùng trước túi lệ. Khi bơm lệ đạo thấy có nước trào qua lỗ rò này, có thể kèm tắc ống lệ mũi. Cách điều trị: Nếu ống lệ mũi thông, sẽ đóng lỗ rò túi lệ. Nếu có kèm tắc ống lệ mũi, cần phẫu thuật đóng lỗ rò kèm nối thông túi lệ mũi.
Tắc ống lệ mũi bẩm sinh: Đây là bệnh lý thường gặp nhất. Triệu chứng thường chảy nước mắt; có thể kèm theo viêm kết mạc. Khi ấn vùng túi lệ thấy nước trào ra, có thể kèm mủ và nhày. Ống lệ mũi tắc do còn màng ngăn trong thời kỳ bào thai (quá trình tạo ống). Trong một số trường hợp, tắc ống lệ mũi là do biến dạng của ống xương của ống lệ mũi. Tỷ lệ tắc ống lệ mũi có biểu hiện lâm sàng là 2-4% ở số trẻ sinh đủ tháng từ 2 đến 4 tuần tuổi. Trong số đó có khoảng 1/3 số trẻ bị tắc ống lệ mũi ở cả hai mắt. Tắc ống lệ mũi bẩm sinh thường sẽ tự thông khi trẻ được 4-6 tháng tuổi. Tùy theo tuổi của trẻ khi đến khám mà có thể áp dụng các phương pháp điều trị khác nhau. Đối với trẻ 2-3 tháng tuổi, trước tiên nên điều trị bằng day, xoa nắn vùng túi lệ kết hợp tra mắt dung dịch kháng sinh. Không nên bơm thông lệ đạo ngay từ lần khám đầu tiên vì dễ gây tổn thương. Hơn nữa, trong thời kỳ này, lệ đạo có thể tự thông. Chú ý khi trẻ bơm thông lệ đạo không nên thông quá 3 lần. Nếu sau 3 lần thông mà không được thì nên dừng lại, đợi chỉ định phẫu thuật.
Cha mẹ có thể áp dụng kỹ thuật day, xoa nắn theo các bước sau:
Đặt trẻ nằm, một tay giữ đầu trẻ. Dùng ngón trỏ của tay kia đặt lên góc trong mắt, hướng lên trên tạo với trục mắt một góc khoảng 10-15 độ. Ấn nhẹ đầu ngón trỏ và day ngược lên phía trên và về phía mắt để đẩy mủ trong túi lệ (nếu có) qua lệ quản ra ngoài.
Dùng bông lau sạch mủ nhầy. Nhỏ 1-2 giọt kháng sinh vào túi kết mạc, chờ 1-2 phút, sau đó đặt lại đầu ngón trỏ vào vị trí cũ, ấn một áp lực vừa phải và miết dọc xuống dưới về phía cạnh mũi, lặp lại thao tác này 10-15 lần.
Mỗi ngày thực hiện day, xoa nắn 3 đợt. Sau một tháng không khỏi, nên đưa trẻ đi khám để bác sĩ thông lệ đạo. Lưu ý: Trẻ 3-12 tháng tuổi nên bơm thông lệ đạo ngay, kết quả tốt hơn. Trẻ trên 12 tháng tuổi điều trị bằng phương pháp bơm thông lệ đạo đạt hiệu quả thấp, cần đợi lớn hơn để phẫu thuật nối thông túi lệ mũi.
(Theo Sức Khoẻ & Đời Sống)
|