Thời điểm giao mùa (chênh lệch nhiệt độ ngày và đêm lớn) là nguyên nhân tăng lượng bé nhập viện vì hen phế quản.

Cơn hen phế quản thường xuất hiện từ đêm đến sáng sớm, sau một đợt nhiễm trùng nặng ở đường hô hấp hoặc do bụi, lông súc vật; khói bếp than, khói thuốc lá; phấn hoa, hoạt động gắng sức...

Cách nhận biết các thể hen phế quản ở bé

Hen phế quản do virus: Cơn hen thường xuất hiện sau một đợt nhiễm trùng đường hô hấp do virus; khi thay đổi thời tiết trong những đợt chuyển mùa. Bé có biểu hiện như khó thở, thở rít; ho, sốt, sổ mũi.

Hen phế quản khởi phát do vận động: Sau khi tập luyện, vui chơi, chạy nhảy, cơ thể bé cần nhiều oxy hơn nên bé thở nhanh qua miệng. Đường thở phản ứng lại với không khí khô và lạnh bằng cách co thắt các cơ bao quanh phế quản, làm hẹp đường thở. Những triệu chứng hen phế quản do vận động thường là khò khè, ho; bé có cảm giác nặng ngực, khó thở.

Các triệu chứng này xảy ra trong hoặc sau khi bé vận động và đạt đỉnh khoảng 5-10 phút sau khi bé ngưng vận động. Nhiều trường hợp triệu chứng tự biến mất trong vòng 20-30 phút mà không cần dùng thuốc cắt cơn hen phế quản. Loại hình vận động, thời lượng tập luyện, cường độ tập luyện... là những yếu tố quan trọng góp phần gây kích phát cơn hen phế quản ở bé.

Hen phế quản do dị ứng: Thông thường yếu tố gây ra hen phế quản là do bé bị dị ứng với bụi trong nhà. Đối với những trường hợp này, hen phế quản xảy ra quanh năm. Ở một số bé khác, nguyên nhân lại là do dị ứng với phấn hoa (hen chỉ xảy ra theo mùa).

Hen phế quản ở bé cũng có thể xảy ra khi bé tiếp xúc với một vài loại hóa chất (SO2, NH3 hoặc một số chất khác trong môi trường sản xuất bột mì, sợi bông...).

Một số loại thức ăn như thịt bò (thịt gà, trứng gia cầm, tôm, cua, cá biển) và chất sulfite (trong thức ăn như đồ khô, cà chua đóng hộp hoặc các thức ăn đóng hộp khác) cũng có thể gây kích hoạt cơn hen phế quản.

Dễ bị chẩn đoán nhầm: Có tới 1/3 số bệnh nhi bị hen phế quản bị chẩn đoán là viêm phế quản co thắt. Do đó, khi bé có các dấu hiệu sau thì cần nghĩ đến hen phế quản: Thở khò khè trước 3 tuổi và cha hoặc mẹ bị hen phế quản (hoặc bị chàm); bé khò khè dù không bị cảm lạnh và viêm mũi dị ứng.

Phòng ngừa và kiểm soát cơn hen

Khi bé lên cơn hen phế quản đột ngột: Cho bé ra chỗ thoáng khí, không khí trong lành; cho uống nhiều nước hoặc hít hơi nước làm đờm loãng ra, bé sẽ dễ thở.

Nếu cơn hen phế quản nhẹ: Bác sĩ có thể cho bé dùng các thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh (như ventolin, atrovent, bricanyl...). Các loại thuốc này có thể dùng ở dạng khí dung (bình xịt, thuốc dạng viên hoặc siro). Liều lượng thuốc dùng sẽ được bác sĩ chỉ định tùy theo lứa tuổi và cân nặng của bé.

Nếu cơn hen nặng: Bé có thể dùng thuốc giãn phế quản tác dụng nhanh ventolin khí dung hoặc xịt theo chỉ dẫn của bác sĩ (3 lần, mỗi lần cách nhau 30 phút); ngoài ra, bác sĩ chỉ định cho bé uống thêm corticosteroid với liều 2mg/kg/ngày (sau ăn no). Nếu tình trạng không cải thiện, cha mẹ phải cho bé đi bệnh viện khám ngay.

Lưu ý: Nếu bé có kèm theo sốt, cơn hen kéo dài trên 3 ngày, có thể bé bị viêm bội nhiễm do vi khuẩn. Trong những trường hợp hen bội nhiễm phải cho bé uống kết hợp thêm kháng sinh. Bé dưới 5 tuổi, sử dụng thuốc hít phải dùng qua mặt nạ (hay buồng đệm) để có hiệu quả tốt hơn, giảm thiểu tối đa các tác dụng phụ (lắng đọng thuốc ở họng, miệng).

Tránh những yếu tố làm khởi phát cơn hen phế quản

Bắt đầu ngay từ trong phòng ngủ của bé, không dùng thảm, không nuôi súc vật, không hút thuốc lá.

Không cho bé dùng các đồ chơi làm từ bông, lông, sợi.

Vệ sinh chăn đệm và phòng ở thường xuyên; tránh cho bé tiếp xúc với người ốm, hạn chế cho bé ăn các thực phẩm công nghiệp có các chất bảo quản.

Hàng năm nên cho bé tiêm phòng cúm.

Cần tắm cho bé trong phòng kín gió (có máy sưởi, lau khô người ngay), hạn chế để bé bị lạnh đột ngột.

Nên hạn chế cho con ăn các loại thức ăn có nhiều chất gây dị ứng (như tôm, cua, hải sản).

Đối với những bé bị hen phế quản do khí hậu, nếu có thể thì chuyển bé đến nơi ở có môi trường khí hậu trong lành hơn.

Điều trị

Bệnh hen phế quản tiến triển rất thất thường, một số trường hợp ổn định sau khi bé lớn trên 5-6 tuổi, nhưng một số khác sau 15 năm bị hen phế quản lại (thậm chí sau 20-30 năm).

Tất cả các phương pháp điều trị hen phế quản phải tùy thuộc trên từng bé. Cha mẹ cần trao đổi với bác sĩ về kế hoạch theo dõi, điều trị lâu dài cho bé. Nếu có điều kiện, tốt nhất nên cho bé thăm khám, điều trị cùng một bác sĩ từ nhỏ cho đến lớn - giúp kiểm soát bệnh tốt hơn. Lúc đó bác sĩ sẽ nắm được quy luật, tiến triển của bệnh và cơ địa của bé để có cách điều trị phù hợp.

Vai trò của gia đình trong điều trị hen phế quản: Gia đình có vai trò quan trọng trong việc điều trị hen phế quản. Cha mẹ cần biết được diễn biến bệnh của con để lập kế hoạch điều trị cụ thể cho bé. Hiện nay, nhiều người mới chỉ chú ý đến việc điều trị cắt cơn trong khi nguyên nhân gây bệnh còn là do di truyền, do gene...

Chính vì vậy, phụ huynh nên đưa bé đến khám tại chuyên khoa hô hấp ngay khi bé có cơn hen phế quản điển hình: Bắt đầu với hắt hơi, ngứa mũi, ngứa họng và càng lúc càng khò khè; khó thở.

Ngoài ra, bé bị ho, khó thở, nặng ngực tái đi tái lại nhiều lần sau khi vận động mạnh, khi tiếp xúc với các yếu tố khởi phát cơn (bụi bặm, khói thuốc, nấm mốc...), khi thay đổi thời tiết... cũng cần được đưa đi khám.

Theo Mevabe.net